Vliegen op de trauma­helikopter in Londen

Wat spreekt je aan in de acute zorg?

'Je ziet relatief klein leed – zoals een gebroken pols – maar ook patiënten die ernstig ziek zijn en overlijden. Je hebt contact met jonge kinderen én oude mensen. Die afwisseling, en niet weten wat je die dag gaat zien, maken het werk voor mij aantrekkelijk. Daarnaast beperkt de acute zorg zich niet alleen tot het ziekenhuis.' 

'Toen ik werkte voor het Frisius MC (toen nog MCL) in Leeuwarden kreeg ik de mogelijkheid om naast mijn werk op de SEH af en toe ook evenementenzorg te doen, bijvoorbeeld bij schaatswedstrijden in Thialf en op het circuit in Zandvoort. In het ziekenhuis werk je met vaste teams, goede verlichting en een ingerichte reanimatiekamer. Buiten moet je vaak ter plekke improviseren - en juist dat aspect spreekt me erg aan.'

Waarom heb je de stap naar prehospitale zorg gemaakt?

'Ik deed een cursus in Zwitserland mocht daar een paar weken meevliegen met een anesthesioloog van Air Zermatt, de helidienst in Wallis. Daar viel alles samen: acute geneeskunde in een minder voorspelbare setting, beperkte middelen, kleine teams en situaties waarin je moet improviseren.' 

'Daarbij moet je rekening houden met het weer, het landschap en de (vliegtechnische) omstandigheden. Nadat ik daarna ook nog een keer mee had gekeken bij een helidienst in Noorwegen wist ik het zeker: ik was verkocht.'

Hoe kwam je terecht bij London’s Air Ambulance?

'Op een congres raakte ik in gesprek met iemand van de Air Ambulance in Kent Surrey Sussex. Zij boden regelmatig fulltime fellowships aan waarop ik als SEH-arts kon solliciteren, waarna we als gezin besloten een jaar naar Engeland te verhuizen. Na een intensieve training, waarin ik eerst onder supervisie vloog, mocht ik na mijn zogeheten "sign-off" zelfstandig als HEMS-arts (MMT-arts) vliegen.'

'Na die periode in Sussex kwam er een nieuwe kans voorbij: een plek bij London’s Air Ambulance, het stedelijke MMT dat zorg verleent aan ruim tien miljoen mensen. Ook daar heb ik een periode fulltime gewerkt. Sindsdien combineer ik mijn werk op de heli in de UK met mijn werk en onderzoek op de spoedeisende hulp in het UMCG.'

Zijn er situaties met de traumahelikopter die je zijn bijgebleven?

'We werden opgeroepen voor een incident in Zuid-Londen, aan het eind van de middag. Een jongen van zestien was neergestoken. Tijdens het doen van een thoracotomie, een interventie waarbij je de borstkas opent om letsels aan het hart te kunnen repareren en open hartmassage te kunnen geven, ontdekten we dat hij niet behandelbaar letsel had: hij was door zijn aorta gestoken.'

'Net op het moment dat we wilden stoppen, kwam zijn moeder aanrennen. Nog voor het gebied werd afgezet kon zij afscheid nemen van haar zoon. Jaren later verscheen er een televisieserie waarin politiebeelden van dat incident opdoken. Een collega waarmee ik die inzet had gedaan appte me: "Weet je dit nog?" En ja, we wisten het allebei nog precies.'

Welke vaardigheden heb je nodig als arts in de traumahelikopter?

'Tijdens mijn sollicitatie in Engeland kreeg ik onder meer een fysieke test waarbij ik met een zware rugzak door een weiland moest rennen. Direct daarna volgden cognitieve opdrachten, om te testen of je na fysieke inspanning of onder stress nog snel en scherp beslissingen kunt nemen.'

'Daarnaast moet je natuurlijk beschikken over technische vaardigheden, zoals het kunnen uitvoeren van anesthesiologische- en chirurgische verrichtingen op locatie. Maar minstens zo belangrijk zijn je communicatieskills, naar patiënten toe, maar ook om ter plekke een team te vormen met politie, brandweer en ambulance. Om in zo kort mogelijke tijd het best haalbare voor de patiënt te kunnen bereiken.'

Je schreef ook een boek: Expert Life Support. Hoe is dat ontstaan?

'Ik was altijd al betrokken bij het schrijven van protocollen voor de behandeling van kritiek zieke patiënten, en op een gegeven moment zei een collega: "Je zou daar eigenlijk een boek van moeten maken." Dat idee ben ik een paar jaar geleden gaan oppakken.' 

'Er bestaan best wat cursussen voor mensen die net beginnen in de acute zorg, maar er was nog geen goed leerboek over wat daarna komt: de behandeling van de allerziekste patiënten in de allereerste uren.' 

'Dat ben ik gaan uitwerken. 70 collega’s hebben meegelezen en feedback gegeven. Zo is uiteindelijk Expert Life Support ontstaan, dat vorig jaar is verschenen. Ik heb het bewust niet voor één specialisme geschreven. Mijn doel was juist om kennis te bundelen over de grenzen van vakgebieden heen.'

Wat adviseer je studenten geneeskunde?

'Als je net afgestudeerd bent kan ik je van harte aanbevelen om eerst 1 of 2 jaar op de spoedeisende hulp te werken. Die ervaring is ontzettend waardevol. Je ziet een brede variatie aan patiënten en leert basisvaardigheden die je in elke vervolgopleiding nodig hebt - zoals wonden hechten, een ECG lezen of electrolyten corrigeren.'

'Ik zie in Nederland veel jonge artsen meteen een specialisatie kiezen, waardoor die brede basis soms ontbreekt. Terwijl juist die eerste jaren op de SEH je inzicht geven in de acute zorg, en je uitdagen om mee te denken over hoe die nu en in de toekomst het beste vorm kunnen geven. Er zijn nog veel onderzoeksvragen in de acute en prehospitale zorg die wachten op antwoord. Ik hoop dat jonge collega’s zich daar ook in de toekomst voor willen inzetten.'