VvAA-lid Karolien van den Brekel: ‘De mens moet weer centraal staan in de zorg’

Karolien begint haar loopbaan niet in een huisartsenpraktijk, maar in diverse landen: coschappen in Indonesië en Curaçao en wonen en werken in de VS, Duitsland, Japan en Ierland. Overal ziet ze dat ziekten weliswaar universeel zijn, maar dat de manier waarop mensen ermee omgaan sterk verschilt. ‘In veel landen ben je geen goede dokter als je geen recept uitschrijft. Wat mensen verwachten van zorg hangt af van cultuur, opleiding en omgeving. Ik wilde beter begrijpen wie er voor me zit en wat iemand echt nodig heeft.’

Terug in Nederland combineert ze haar internationale ervaring met een sterke interesse in preventie en leefstijl. Die twee lijnen komen samen in de visie van Positieve Gezondheid. ’10 jaar geleden hoorde ik Machteld Huber hierover spreken en dacht ik meteen: dit is wat ik zoek.’

Van ziekte naar betekenis

Positieve Gezondheid is een brede visie op gezondheid, want gezondheid is niet de afwezigheid van ziekte. Het is gebaseerd op 6 dimensies: van lichamelijke gezondheid en dagelijks functioneren tot zingeving en meedoen in de samenleving. ‘Je vraagt niet alleen: wat is je klacht? Maar vooral: wat is voor jou belangrijk, waar wil je naartoe?’

Met behulp van een visueel hulpmiddel, het ‘spinnenweb’, brengt Karolien dat gesprek op gang. ‘Als patiënten hun eigen situatie kunnen verkennen, komen ze vaak zelf tot inzichten. Als iemand iets zelf wil veranderen, is de motivatie veel sterker dan wanneer ik als arts zeg wat ’goed voor ze is”.’

‘Ik voelde me eindelijk gehoord’

Ze noemt het voorbeeld van een patiënte met griep die ze tussen neus en lippen door vroeg of ze wilde praten over haar overgewicht. ‘Ze raakte geëmotioneerd, maar was blij dat ik het benoemde. We gingen samen aan de slag via het spinnenweb. Ze ontdekte dat ze weer wilde wandelen, maar zichzelf had wijsgemaakt dat daar geen ruimte voor was. Uiteindelijk besprak ze met haar man dat hij hun dochter naar school bracht, zodat zij 's ochtends kon lopen. 3 keer per week.’

Het resultaat: meer energie, meer regie en inmiddels 10 kilo lichter. ‘Niet omdat ik een behandelplan schreef, maar omdat ze zelf ontdekte wat haar hielp. Dat is de kracht van deze benadering.’

Tijdwinst door verdieping

De aanpak roept vaak vragen op, vooral over tijd. ‘Iedereen denkt meteen: hoe dan? Waar haal je de tijd vandaan?’ Maar volgens Karolien draait het juist om houding en mindset. ‘Als je je richt op wat belangrijk is voor de patiënt en nieuwsgierig bent, kom je sneller tot de kern. Dat scheelt uiteindelijk tijd, want je voorkomt onnodige verwijzingen en ineffectieve oplossingen.’

Ze traint inmiddels collega’s in binnen- en buitenland. ‘Overal hoor je dezelfde reactie: ‘Het gaat niet om tijd, maar om hoe ik kijk naar de ander.’ Dat kwartje moet vallen.’

Samenwerken en veranderen

Binnen haar zorggroep in Regiozorg Noordwest Utrecht zijn inmiddels 50 praktijken getraind in Positieve Gezondheid. ‘Werken vanuit dezelfde taal en visie, dat is verbindend. Ook assistentes en praktijkondersteuners zijn meegenomen, want zij zijn vaak het eerste aanspreekpunt.’ Niet iedereen hoeft alles zelf te doen, benadrukt ze. ‘Sommige collega’s vinden deze gesprekken lastig. Dan is het mooi als je binnen het team kunt doorverwijzen naar iemand die er wél energie van krijgt. Zo werk je vanuit ieders kracht.’

Ambitieus en hoopvol

Naast haar werk als huisarts richtte Karolien Positive Health International op, waarmee ze de beweging ook buiten Nederland wil verspreiden. We zijn nu actief in 10 landen met een focus op Duitsland, België, Scandinavië en Japan”. Mijn doel is dat het binnen 3 tot 5 landen net zo stevig landt als hier.’

Toch kijkt ze ook dichtbij. ‘We moeten dit gedachtegoed verankeren in de opleiding. Als je dit vanaf het begin leert, hoef je het later niet af te leren. Daar ligt een sleutel voor duurzame verandering.’

‘De gamechanger die de zorg nodig heeft’

Voor de toekomst hoopt Karolien dat zorgprofessionals niet blijven wachten op systemen of beleidswijzigingen. ‘We denken vaak dat er meer geld nodig is. Maar ik geloof dat veel oplossingen al in onszelf liggen. Als wij anders gaan kijken, luisteren en werken, verandert de zorg.’ Met een glimlach besluit ze: ‘Positieve Gezondheid is geen trucje. Het is een manier van zijn.’