VvAA-leden Hilja en Youri fietsen voor betere zorg in Afrika

Adembenemend. Dat is hoe Youri Poelemeijer (37) zijn Classic door Rwanda en Oeganda in juni dit jaar omschrijft. Hoewel hij in 8 dagen bijna 500 kilometers en nog veel meer hoogtemeters aflegde, was zijn deelname veel meer dan een sportieve uitdaging of avontuur. ‘Ik wil bijdragen aan toegankelijke en duurzame zorg. Niet alleen hier, maar ook in Afrika.’

Youri woont in Weesp met zijn vrouw en hun zoon van bijna zes. Naast zijn werk als mede-praktijkhouder zet hij zich bestuurlijk in voor de regionale huisartsenorganisatie Gooi en Omstreken. Tijdens zijn laatste studiejaar deed hij een groot deel van zijn coschappen in Zuid-Afrika. ‘Ik heb altijd een sterke connectie met het continent gevoeld’, zegt hij. ‘Ik speelde zelfs lang met de gedachte om chirurg in het buitenland te worden. Die interesse is nooit verdwenen, maar met een gezin maak je uiteindelijk andere keuzes. De Africa Classic bood me een manier om die betrokkenheid alsnog vorm te geven, op een manier die past bij mijn leven.’

Hilja Kruit (32) is getrouwd, heeft twee dochters van zes en vier jaar en is jeugdverpleegkundige bij de GGD in Groningen. Met haar deelname aan de Africa Classic in Tanzania verbindt ze drie belangrijke pijlers in haar leven: haar werk in de preventieve jeugdzorg, haar liefde voor fietsen en haar wens om bij te dragen aan betere gezondheidszorg in Afrika.

Van het ziekenhuis naar de jeugdgezondheidszorg

Na jaren als kinderverpleegkundige in het ziekenhuis, maakt Hilja 3 jaar geleden de overstap naar de jeugdgezondheidszorg. ‘Ik vond het werk prachtig, maar toen ik moeder werd, begon de onregelmatigheid van het ziekenhuis me op te breken. Ik zocht rust en regelmaat en kwam terecht bij de GGD. Wij werken preventief en volgen kinderen van 0 tot 18 jaar.’

Terug naar Afrika

De combinatie van het doel, fysieke uitdaging en de bestemming van de Classic sprak Hilja meteen aan. “Ik ben jaren geleden in zuidelijk Afrika geweest en heb altijd gezegd: daar wil ik nog eens naar terug. Toen zag ik informatie over de Classic voorbijkomen op Instagram. De missie van Amref raakte mij. Zij zetten zich in voor betere zorg in Afrika, met aandacht voor preventie en lokale impact. Dat sluit deels aan op wat ik in mijn werk hier in Nederland ook doe.’

Van Kenia naar Rwanda en Oeganda

Hilja gaat dit jaar de uitdaging dus voor het eerst aan; Youri fietste twee jaar geleden ook al een Classic, in Kenia. ‘Die ervaring smaakte naar meer. Ik maakte er vrienden met wie ik nog steeds contact heb. Met drie van hen heb ik de editie in Rwanda en Oeganda gefietst.’

De verschillen met zijn vorige tocht zijn groot, blikt Youri terug. ‘In Kenia fietsten we uren door lege savannes. In Oeganda en Rwanda zijn de wegen omgeven door dorpen en dus mensen. Ik had constant contact met de omgeving. Deze Classic voerde door heuvelachtig terrein, vaak over onverharde wegen. Rwanda heet niet voor niets 'Land of a Thousand Hills’. De fysieke uitdaging was groot, maar dat maakt het ook bijzonder.’

Youri trainde vooral op afstand en techniek om de tocht te volbrengen. ‘Uiteindelijk moet je het gewoon doen. Met een goede basis en motivatie kom je ver.’

Doel na letsel

Dat ziet Hilja ook. ‘De Classic is een intensieve uitdaging, maar ook een ervaring die ik heel bewust opzoek. Twee jaar geleden werd ik aangereden door een auto tijdens het fietsen. Ik kwam er relatief goed vanaf, maar had wel letsel aan mijn hand. De Classic werd voor mij een doel om naartoe te trainen na mijn herstel.’

Voor een Drentse fietsliefhebber is trainen voor een tocht met 4.000 hoogtemeters geen sinecure. Hilja sloot zich dus aan bij een tourvereniging, trapt tegenwoordig doordeweeks soms tochten van 100 kilometer weg en rijdt mee in lange ritten, waaronder de Bartje 200. Dit is een zware mountainbiketocht voor de echte bikkels. ‘Ik fiets nu zo’n drie keer per week. Soms kort, soms lang. Het is even puzzelen met een jong gezin, maar thuis hebben we daar goede afspraken over.’

Blijvende behoefte aan kennisopbouw

Youri bezocht tijdens zijn tocht al verschillende Amref-projecten, zoals een ziekenhuis waar mensen zelfs uit Congo naartoe kwamen en een opvanghuis voor vrouwen en kinderen die huiselijk geweld waren ontvlucht.

Wat hem opviel, is hoe breed en tegelijk diepgaand de aanpak van Amref is. ‘Rwanda en Oeganda hebben veel te maken met zogenoemde brain drain: hoogopgeleide mensen vertrekken naar landen waar ze meer kunnen verdienen. Dat is uiteraard heel prettig voor henzelf, maar voor de gemeenschap heeft het nadelige gevolgen. Er is dus een blijvende behoefte aan kennisopbouw en aan het houden van hoogopgeleide mensen.’

Vooral op het gebied van geboortezorg zijn de effecten zichtbaar, aldus Youri. ‘Minder complicaties, minder moeder- en kindersterfte. Dat zijn tastbare resultaten van Amrefs langdurige investering in lokale kennis en infrastructuur.’

Geven en ontvangen

Voor deelname aan de Classic moeten deelnemers minimaal € 5.000 ophalen. ‘Je betaalt je reis zelf’, zegt Youri. ‘Alles wat je inzamelt, gaat naar Amref. Dankzij familie, vrienden en bedrijven hadden we met zo'n 50 deelnemers ruim € 350.000 bij elkaar. Als je met eigen ogen ziet waar het geld naartoe gaat, raakt dat. Je realiseert je hoeveel effect je kunt hebben, ook als individu.’

Hilja vond via een moeder op het schoolplein een fietspartner met wie ze samen aan de Classic deel zal nemen. ‘Ik had het over manieren waarop ik geld zou kunnen inzamelen. Ondanks dat we elkaar nog niet zo goed kenden, appte ze me ’s avonds dat ze heel graag mee wilde fietsen.’

De school van Hilja’s kinderen hield een sponsorloop en als onderdeel daarvan ging ze met haar fietspartner alle klassen langs. ‘We legden uit wat we gaan doen en wat Amref nouprecies in Tanzania doet. ‘De kinderen waren onder de indruk en de directeur van de school ziet ons het liefst met een live-verbinding uitleggen hoe het ter plekke gaat. Dat zal lastig worden als we elke dag uren moeten fietsen, maar filmpjes maken en die ’s avonds opsturen moet lukken.’

Lessen voor het dagelijks werk

De Classic bracht Youri verschillende inzichten. ‘We leven in een consumptiemaatschappij, ook qua zorg. In Afrika lopen mensen dagen naar een ziekenhuis en zijn ze alsnog dankbaar dat ze geholpen worden. Dat zet je aan het denken. Wij leven in een land waar de gezondheidszorg voor vrijwel iedereen toegankelijk is. Dat is in veel andere landen niet zo.’

Hoewel de tocht voor Hilja nog moet beginnen, verwacht ze dat de indruk groot zal zijn. ‘Ik denk dat ik vooral terugkom met een sterker besef van hoe goed we het hier hebben. De toegang tot zorg, het gemak van een kraan opendraaien, het is allemaal niet vanzelfsprekend. De projecten van Amref maken een groot verschil.’

Of er voor Youri een derde Classic komt? "Er is al een appgroep over de editie in Tanzania, dus zeg nooit nooit’, glimlacht hij. Voor nu koestert hij vooral wat de reis hem bracht: ‘nederigheid, verbinding en het besef dat goede zorg echt een voorrecht is. Als zorgverleners moeten we het goede voorbeeld geven. Niet wachten op de politiek, maar zelf iets in beweging zetten. De Classic laat zien dat dat kan.’