Melden van incidenten en calamiteiten

Verschil

Wanneer is iets een complicatie, en wanneer een incident of calamiteit? Daar is soms verwarring over. De definities op een rij:

• Incident of calamiteit
  Een incident is een onbedoelde of onverwachte gebeurtenis die tot schade bij de patiënt heeft geleid of had kunnen leiden. Aanleiding is de kwaliteit van zorg. Een zorgverlener handelde bijvoorbeeld onvoldoende volgens de richtlijnen, het zorgproces verliep anders dan gepland of de patiënt kreeg een verkeerde behandeling of medicatie. Of we spreken over een incident of een calamiteit hangt af van de ernst van het gevolg. Leidt een gebeurtenis tot ernstige schade of de dood? Dan spreken we van een calamiteit.
• Complicatie
  Bij een complicatie heeft een cliënt schade opgelopen. Deze schade is een onbedoeld of ongewenst gevolg van zorg. Veel behandelingen zijn nu eenmaal niet zonder risico's. Denk aan een naadlekkage na een darmoperatie of een spontane bloeding na een ingreep - ondanks goed ingestelde antistolling.

Bij twijfel extra onderzoek

Soms is niet duidelijk of een gebeurtenis een complicatie, een incident of een calamiteit is. Men vraagt zich bijvoorbeeld af of de kwaliteit van zorg voldeed, wat de ernst van de opgetreden schade is, of in hoeverre een lagere zorgkwaliteit van invloed was op de ongewenste uitkomst. Meestal is dan onderzoek nodig.

Zo kan iets dat eerst een complicatie lijkt toch een calamiteit zijn. Een wondinfectie is bijvoorbeeld een bekende complicatie, maar blijkt een incident wanneer er onvoldoende steriel werd gewerkt. Heeft deze wondinfectie ernstige gevolgen, zoals een amputatie, dan is er sprake van een calamiteit. Ook bij het te laat herkennen van een complicatie kan er sprake zijn van een incident of een calamiteit, afhankelijk van de ernst van het gevol

Melden van incidenten

Zorgverleners zijn verplicht om een systeem en een procedure te hebben voor het vastleggen, melden en analyseren van incidenten: Veilig Incident Melden (VIM). Het doel van de meldingen en de procedure is dat er wordt geleerd van de eigen incidenten én die van vakgenoten. Dit ter voorkoming van incidenten in de toekomst en ter verbetering van de kwaliteit van zorg. Door ook bijna-incidenten vast te leggen, bespreekbaar te maken en te evalueren, kan men op tijd bijsturen en toekomstige incidenten voorkomen.

Om te voorkomen dat zorgverleners incidenten niet durven te melden vanwege mogelijke juridische gevolgen, bepaalt de Wkkgz dat de informatie in het VIM-systeem niet tegen betrokken zorgverleners als bewijs kan worden gebruikt in een civielrechtelijke, strafrechtelijke, bestuursrechtelijke of tuchtrechtelijke procedure noch daarop een disciplinaire maatregel, een bestuurlijke sanctie of een bestuurlijke maatregel kan worden gebaseerd.

Er zijn 2 uitzonderingen. Ten eerste, als sprake is van een calamiteit of geweld in de zorgrelatie. De tweede is dat de gegevens als strafrechtelijk bewijs worden gebruikt als zij redelijkerwijs niet op een andere manier kunnen worden verkregen.

Melden van calamiteiten

Een calamiteit moet worden vastgelegd volgens het VIM-systeem, maar ook gemeld bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Twijfelt u of er sprake is van een incident of calamiteit? Dan geeft de wet u de gelegenheid om onderzoek te doen. U heeft daarvoor maximaal zes weken de tijd. Stelt u vast dat er daadwerkelijk sprake is van een calamiteit? Meld dit dan binnen drie werkdagen bij de IGJ.