Longarts zet zich in voor een rookvrije generatie

Onbewoond eiland

“Eigenlijk wilde ik huisarts worden”, vertelt Wanda, “maar tijdens mijn coschappen bedacht ik me. Het leek me toch fijner om met een team te kunnen werken zodat ik met collega’s kon overleggen.” Ook sprak het haar aan dat longartsen zowel de diagnostiek als behandeling van mensen met longkanker konden doen. “Daar moet iemand tegenwoordig volledig oncologisch voor zijn geschoold, maar destijds deed een longarts dat zelf.”
Haar persoonlijke reis, van roker naar anti-tabaksactivist, begint als Wanda’s dochter haar op 47-jarige leeftijd betrapt bij het roken. Dit leidt tot een lastige periode waarin het haar uiteindelijk lukt om te stoppen. “De eerste maanden fantaseerde ik erover om naar een onbewoond eiland te gaan en weer te beginnen met roken. Als iemand me een sigaret gaf, hield ik die uit zelfbescherming meteen onder de kraan.”

Pure onkennis

Wanda benoemt de uitdagingen waarmee ze wordt geconfronteerd in haar werk; van het overwinnen van onwetendheid tot het aanpakken van de machtige tabakslobby. Hoewel ze jarenlang met eigen ogen de verwoestende impact van roken op de longen aanschouwt, bekent Wanda dat ze al die tijd geen idee had wat verslaving inhield. "Ik kwam erachter dat mijn collega’s ook helemaal niet op de hoogte waren. Pure onkennis, die leidde tot mijn betrokkenheid bij het schrijven van Nederland stopt met roken en de start van de grootste rookstop polikliniek van Nederland.’
In 2013 komt Tabaknee.nl in de lucht. “Een website waarop we alles rondom de lobby van de Nederlandse tabaksindustrie onthullen”, legt ze uit. ‘Over de minister van Volksgezondheid die het in zijn hoofd haalt om commissaris van Philip Morris te worden bijvoorbeeld. Of de overstap van voormalig VWS-woordvoerder Ole Heil naar diezelfde tabaksgigant. Zij krijgen een mooi stuk op Tabaknee. Op die manier namen en shamen we honderden mensen.’

Weggegooid geld

Wanda’s ervaringen als behandelaar hebben haar gedrevenheid versterkt om niet alleen individuen te helpen bij het stoppen met roken, maar ook om op te komen voor maatregelen die het algemene tabaksgebruik verminderen. Een belangrijk aspect van haar werk is daarom het bevorderen van preventie en bewustwording over de gevaren van tabaksgebruik. “Er is alleen ontzettend weinig geld voor preventie,” verzucht ze, “en zolang er geen goede, effectieve campagnes worden gevoerd, komt er geen draagvlak in de maatschappij voor duurdere sigaretten.”
Wanda is kritisch over de Puur-campagne van de Rijksoverheid: “Nul stoppers heeft die opgeleverd. Nul. Dat is echt weggegooid geld. Terwijl als iedereen zou weten dat twee van de drie rokers doodgaat aan de gevolgen van het roken, de helft zelfs voor hun pensioen, dan zouden ze zeggen: ja, tuurlijk moeten sigaretten duurder worden en het aantal verkooppunten omlaag.”

Twaalf koppen, twintigduizend doden

Met levendige metaforen beschrijft ze tenslotte de tactieken van de tabaksindustrie: “Ik vergelijk de tabaksindustrie vaak met het monster van Lerna, waar Hercules tegen moest vechten. Een monster met twaalf koppen, en voor elke kop die werd afgehakt groeiden er twee nieuwe terug. Hebben we juridisch iets tegen kunnen houden? Komen ze weer met iets nieuws. Hebben we een succes geboekt? Komen ze met vapes. Ik vind het zo onrechtvaardig dat kinderen verslaafd worden gemaakt. Twee van de drie kinderen die gaat roken raakt verslaafd. En twee van de drie verslaafden gaan aan het roken dood. Dat zijn dus twintigduizend tabaksdoden per jaar.”