Hoe werkt dat met een calamiteitenrapport als je aansprakelijk wordt gesteld?

Zo kan het gaan

Er verschijnt een calamiteitenrapport. Dat rapport heeft betrekking op een gebeurtenis waarvoor u als zorgverlener aansprakelijk bent gesteld. In dit rapport staat een (negatief) oordeel over uw handelen als zorgverlener, bijvoorbeeld: “Het door de huisarts gegeven vangnetadvies is gebrekkig.” Uw patiënt heeft het calamiteitenrapport opgevraagd. Hij wil het er niet bij laten zitten en het rapport gebruiken om u aansprakelijk te stellen. Wat betekent dit calamiteitenrapport voor de beoordeling van uw aansprakelijkheid?

Verplicht calamiteit melden

In de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) staat dat een calamiteit een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis is, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg en die tot de dood van een patiënt, of een ernstig schadelijk gevolg voor de patiënt of cliënt heeft geleid. In diezelfde wet staat dat iedere calamiteit door de zorgaanbieder bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) moet worden gemeld. Deze verplichting geldt voor zowel zorginstellingen als solistisch werkende zorgverleners. Door deze meldingen kan de IGJ waar nodig en tijdig ingrijpen en haar toezichthoudende taak uitoefenen en handhavend optreden.

Calamiteitenonderzoek gaat over vermijden

In het Uitvoeringsbesluit Wkkgz is opgenomen dat de zorgaanbieder (na eigen onderzoek naar de calamiteit) een rapportage dient op te stellen; het calamiteitenrapport. De IGJ heeft door middel van een richtlijn duidelijk gemaakt waaraan een calamiteitenrapport moet voldoen en wat hierin van een zorgaanbieder wordt verwacht. In een calamiteitenrapport worden de oorzaken van een calamiteit in kaart gebracht met daaraan gekoppelde verbetermaatregelen op zowel individueel- als organisatieniveau. Het idee hierachter is dat de kans op herhaling van eenzelfde calamiteit wordt verkleind of voorkomen. Een calamiteitenonderzoek richt zich derhalve op vermijden en niet op verwijten.

Aansprakelijkstelling en verzwaarde motiveringsplicht

Als een patiënt meent dat een zorgverlener onzorgvuldig heeft gehandeld en dat hij daardoor schade heeft geleden, dan kan de patiënt de zorgverlener aansprakelijk stellen. Het is dan aan de patiënt om de jegens de zorgverlener gemaakte verwijten (alsmede de daaruit voortvloeiende schade), te bewijzen. Omdat het binnen de medische aansprakelijkheid niet altijd gemakkelijk is voor een patiënt om te voldoen aan zijn bewijslast, rust op een zorgverlener de verzwaarde motiveringsplicht. De patiënt beschikt namelijk (zonder verzoek) niet over medische info. De zorgverlener wel. Dus voor een zorgverlener is het makkelijker iets te onderbouwen dan voor patiënt. Daarom moet de zorgverlener, als hij de verwijten van de patiënt betwist, deze onderbouwen aan de hand van het medisch dossier (met feitelijke gegevens). Zo wordt de patiënt ‘geholpen’ met bewijslevering.

Delen calamiteitenrapport is niet wettelijk verplicht

Zorgverleners vragen zich geregeld af of het wel slim is om een calamiteitenrapport met een patiënt te delen. Als een zorgverlener aansprakelijk is gesteld ten aanzien van gebeurtenissen die ook onderwerp zijn van een calamiteitenrapport, wordt het calamiteitenrapport regelmatig door een patiënt meegezonden als bewijs voor zijn stelling dat een zorgverlener onzorgvuldig heeft gehandeld. Er is geen wettelijke verplichting tot openbaarmaking van een calamiteitenrapport. Het kan goed zijn - afhankelijk van de omstandigheden van het geval - om volledige openheid over een calamiteit te geven. Dit kan door middel van een gesprek, maar ook door middel van het verstrekken van het calamiteitenrapport.

Vermijdbaar of verwijtbaar

Een onderzoek naar civielrechtelijke aansprakelijkheid gaat over de vraag of een zorgverlener al dan niet zorgvuldig heeft gehandeld. Een calamiteitenrapport met daarin een negatief oordeel over het handelen van een zorgverlener leidt niet zonder meer tot de conclusie dat onzorgvuldig is gehandeld. Het enkele feit dat (ten aanzien van een individuele zorgverlener) verbetermaatregelen worden geformuleerd, betekent evenmin dat de betreffende zorgverlener onzorgvuldig heeft gehandeld. Dat er verbetermogelijkheden zijn, staat immers niet gelijk aan het feit dat iets niet goed is gegaan. Het betekent enkel dat iets (nog) beter kan. Verder is van belang dat het beoordelingskader van een calamiteit(enrapport) en civiele (medische) aansprakelijkheid wezenlijk anders is (vermijdbaar versus verwijtbaar).

Calamiteitenrapport onvoldoende voor aantonen aansprakelijkheid

Een calamiteitenrapport (met daarin al dan niet een oordeel over het handelen van een zorgverlener) alleen is onvoldoende om aansprakelijkheid aan te tonen. Angst voor een (potentiële) claim hoeft dan ook geen reden te zijn om het calamiteitenrapport niet te verstrekken. Of het verstrekken van een rapport in een voorkomende situatie aangewezen is, hangt af van de omstandigheden van het geval. Dit dient per situatie te worden beoordeeld.