Van hiërarchie naar harmonie: samenwerken in de zorg

De werkcultuur in 3 woorden

Als Van Doorn de werkcultuur in de zorg in 3 woorden moet omschrijven, kiest hij voor: eensgezind, effectief en hiërarchisch. "Iedereen wil het beste voor de patiënt en zet graag een stap extra. De effectiviteit is groot: lijntjes zijn kort, overdrachten verlopen snel. Alles is gericht op soepele, efficiënte dienstwissels. En dat gaat allemaal echt geweldig.” Maar die hiërarchie? Die kan ook een keerzijde hebben. “Het helpt bij snelle medische beslissingen, maar kan zorgprofessionals belemmeren. Bijvoorbeeld als ze zich niet vrij voelen om ideeën te delen of vragen te stellen." 

‘Hou je mond, ik ben hier de baas!’

Van Doorn deelt een casus die de kracht en de valkuilen van de zorgcultuur laat zien. "Een patiënt met een gescheurd buikaneurysma moest razendsnel geholpen worden. In zo’n situatie telt elke seconde. Dankzij sterke samenwerking tussen specialismen lag de patient binnen 20 minuten op de operatietafel en overleefde hij het gelukkig."

Om het proces nog sneller te laten verlopen, besloot Berend een formulier persoonlijk af te geven. Daarvoor liep hij, met toestemming, in een niet toegestaan kledingstuk door het OK-complex. Een anesthesist was daar niet van gediend. “Ik probeerde het uit te leggen, maar kreeg een forse uitbrander: ‘Hou je mond, ik ben hier de baas.’

Voor Van Doorn een treffend voorbeeld van hoe regels en ego’s soms vooruitgang in de weg staan. “Soms vereist een situatie begrip en flexibiliteit, maar dat wordt niet altijd erkend. Bovendien veranderen de behoeftes van een nieuwe generatie zorgprofessionals. Daar moeten we iets mee doen."

Lessen uit ‘haantjesgedrag’: herken het en leer ervan

Iedereen vertoont wel eens ‘haantjesgedrag’, erkent Van Doorn. Hijzelf ook. "Tijdens een drukke nachtdienst kreeg ik een verzoek of ik een patiënt kon overplaatsen naar een ander ziekenhuis. Bij ons was geen bed, dus bleef de patiënt op de spoedeisende hulp liggen. Er was geen acuut gevaar voor de patiënt, dus dat kon, vond ik. Toen de verpleegkundige van de spoedeisende hulp toch aandrong op overplaatsing, schoot ik in de weerstand. ‘Ik ben druk, ik heb hier geen tijd voor.' Zo raakten we in conflict.”

Achteraf baalde hij. “Het was een kleine moeite geweest om het direct goed te regelen. Ik realiseerde me dat ik dit op een andere manier had moeten doen. Een telefoontje voor overplaatsing naar een ander ziekenhuis had me minder tijd gekost dan de totale duur van het meningsverschil. Sindsdien probeer ik eerst te begrijpen waarom iets belangrijk is voor een collega, voordat ik een beslissing neem.”

Hoe verbeteren we de samenwerking?

Van Doorn pleit voor meer openheid en inspraak. "Waarom geen ideeënbus waar collega’s hun suggesties kunnen delen? Als een idee dan genoeg stemmen krijgt, moet de directie het serieus onderzoeken. Of meer vertegenwoordiging van jonge artsen en coassistenten in het stafbestuur, waar ze vrijuit kunnen spreken?" Ook ziet hij potentie in gezamenlijke, gefaciliteerde lunchmomenten. “Met geblokte tijd. Een simpele manier om de teamspirit te versterken, en het ook eens over iets anders dan werk te hebben. Niet alleen binnen teams, maar ook tussen verpleegkundigen en artsen, of chirurgen en assistenten."

De grens van informeel contact

Toch is er een grens aan informeel contact. "In acute situaties is strakke, duidelijke communicatie essentieel. Zonder dat referentiekader kan informeel contact juist problemen opleveren." Een misverstand met een chirurg leerde hem hoe belangrijk de juiste toon is. “Ik belde ’s nachts met een chirurg. Het spoedeisende gevaar was geweken, maar dat had de chirurg niet goed begrepen. Door mijn informele toon dacht zij dat ik de situatie niet serieus nam. Dat zorgde voor een ongemakkelijk moment. Daar leer je ook weer van."

Een supervisor waarmee je over voetbal kunt praten 

Volgens Van Doorn kunnen leidinggevenden met kleine, maar impactvolle veranderingen een open, veilige en gelijkwaardige werkcultuur creëren. "Wees benaderbaar en toon oprechte interesse. Jonge collega’s voelen zich vaak veiliger en meer gewaardeerd als ze zich gezien voelen. Een gesprek over voetbal, of een andere dagelijkse beslommering kan de drempel verlagen om vragen te stellen."

Advies voor jonge zorgprofessionals

Zijn advies aan jonge zorgprofessionals? "Geef zelf het goede voorbeeld: wees vriendelijk en toegankelijk, zowel naar collega’s als naar je superieuren. Vraag naar hun visie, wat zij verwachten en waarom.” Hij erkent dat dit in de praktijk lastig is. “Maar eerlijk? Dit zou actief gefaciliteerd moeten worden, het is de verantwoordelijkheid van de hele organisatie."

Tijd voor verandering  

De boodschap van Van Doorn is helder: hiërarchie in de zorg is soms noodzakelijk, maar er is ruimte voor verbetering. Door open communicatie en een veilige werkcultuur te stimuleren, creëren we samen een prettiger en effectiever werkklimaat.