Onzichtbare vervuilers in de zorg

Impact vanuit de hele keten  

Bij vervuiling in de zorg denken veel mensen aan afval: wegwerpinstrumenten, verpakkingen. Maar uit onderzoek van Ise blijkt de grootste impact ergens anders te zijn: buiten het ziekenhuis. “Vooral de productie van medicijnen en medische producten zorgt voor veel uitstoot,” legt ze uit. Ook de reisbewegingen van patiënten en medewerkers, én de verwerking van ziekenhuisafval dragen flink bij. 

“Het draait om de hele keten: van productie en vervoer tot gebruik. Dit heeft een grote impact op het milieu. Recycling helpt, maar het is nóg belangrijker om bewust en zuinig om te gaan met onze schaarse middelen. Ondanks dat de uitstoot van het ziekenhuis voor het grootste deel van buiten komt, is het gebruik verdeeld door de hele organisatie. Van de operatiekamers tot de kinderafdeling: alleen samen kunnen we het verschil maken.” 

Samen verduurzamen: zo doen ziekenhuizen dat

Ziekenhuizen delen hun duurzaamheidskennis op uiteenlopende manieren. “Kennis en ervaringen delen we zoveel mogelijk via Green Teams. Dit zijn groepen enthousiaste medewerkers die zich vrijwillig inzetten voor verduurzaming van de zorgsector,” vertelt Ise.  

Ook de Groene Zorg Alliantie speelt een belangrijke rol. Dit is een netwerk van zorgprofessionals, commissies en Green Teams, en zet zich actief in voor een duurzamere zorgsector. De Groene Zorg Alliantie verbindt zorginitiatieven en biedt een platform voor het delen van kennis en best practices. “Daardoor kunnen succesvolle verduurzamingsinitiatieven sneller worden toegepast in andere zorginstellingen.” 

3 stappen om duurzamer te werken in de zorg

Wilt u zelf aan de slag met duurzaamheid in uw zorginstelling? Ise adviseert daarvoor deze 3 stappen:

1. Werk samen

Vorm een Green Team met enthousiaste collega’s en organiseer inspiratiesessies om ideeën te verzamelen en uit te wisselen. 2 mensen samen zijn al een team! Sommigen vergaderen maandelijks met een drankje of etentje, anderen doen dat elk kwartaal.

2. Kijk kritisch naar het dagelijks werk 

Kijk om u heen en stel vragen als: ‘Waarom doen we dit eigenlijk op deze manier?’ en ‘Kan dit duurzamer?’ Vaak zijn er eenvoudige oplossingen die direct een verschil kunnen maken. Leer hierbij van anderen, zoals De Groene Zorg Alliantie. Een voorbeeld is het gebruik van infuuslijnen op de intensive care. Die werden eerst elke 4 dagen vervangen. Na onderzoek en kritisch kijken door medewerkers bleek dat 1 keer per 7 dagen ook veilig is. Dat bespaart plastic, tijd en geld!

3. Begin klein en concreet 

Kleine aanpassingen kunnen al een groot effect hebben. Zet apparatuur uit als u het niet gebruikt. Dat lijkt klein, maar telt op. 

Begin in de medische opleiding 

Naast directe acties binnen ziekenhuizen, moet milieubewustzijn al tijdens de opleiding beginnen, vindt Ise. “Planetary health hoort thuis in het curriculum: van de basisopleiding tot nascholing van alle zorgmedewerkers.

Door duurzaamheid vanaf de opleiding mee te geven, bereiden we toekomstige zorgprofessionals beter voor op de uitdagingen van morgen”. Ze benoemt 3 essentiële aspecten:

• Inzicht in de wisselwerking tussen mens en natuur. 
• De praktische vertaalslag naar de vraag ‘hoe beperkt u als zorgprofessional uw ecologische impact? 
• Het bewustzijn van je maatschappelijke rol als zorgverlener. 

Alleen samen maken we het verschil 

Duurzaamheid in de zorg is een gedeelde verantwoordelijkheid. Hoewel sommige bronnen meer vervuiling veroorzaken dan andere, is alleen dáár op focussen niet genoeg, vertelt Ise. “Bewustwording is de eerste stap,” zegt Ise. “Elke zorgprofessional kan iets bijdragen. Of het nu gaat om bewuster materiaalgebruik, efficiëntere zorg of het delen van kennis. Alleen samen maken we echt het verschil. Iedereen kan zijn steentje bijdragen.”