Valt grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer onder het tuchtrecht?

Normen tuchtrecht

Het wettelijk tuchtrecht bevat twee normen:

1. De relatie tussen de zorgverlener en de patiënt (en diens naasten);
2. En 'enig ander handelen of nalaten in strijd met hetgeen een behoorlijk beroepsbeoefenaar betaamt'.

Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer kan daaronder vallen. We geven hieronder drie voorbeelden van relevante casussen over: een opleidingssituatie, collega’s en een persoon die zowel werknemer is als patiënt.

Opleidingssituatie

Het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (RTG) Amsterdam deed op 23 maart 2023 uitspraak in een zaak waarbij drie coassistenten een klacht indiende tegen de internist die hen tijdens hun coschap onderwijs gaf. Volgens de coassistenten heeft de internist zich tijdens echografie-onderwijs seksueel grensoverschrijdend gedragen en stiekem beeldopnames gemaakt.

Het tuchtcollege stelt dat de coassistenten rechtstreeks belanghebbenden zijn, zoals bedoeld in de Wet BIG. Van doorslaggevend belang is dat de klachten voortkomen uit echografie-onderwijs, omdat de internist zich begeeft op het deskundigheidsgebied dat bij zijn beroepstitel hoort.

De verweten gedragingen van de internist kunnen een negatieve invloed hebben op de manier waarop de coassistenten en dus toekomstige artsen met patiënten omgaan. Door de coassistenten aan te leren dat de gedragingen van de internist 'normaal' zijn bij een onderzoek, wordt de kwaliteit van de patiëntenzorg ondermijnd. Er is dus voldoende weerslag op de individuele gezondheidszorg. Hiermee valt onderwijs door een beroepsbeoefenaar aan coassistenten volgens het tuchtcollege onder de tweede tuchtnorm. Dit geldt overigens ook voor bestuurlijke of leidinggevende handelingen van een beroepsbeoefenaar.

Collega’s

Het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (CTG) oordeelde op 19 december 2022 in een zaak waarbij een verpleegkundige klaagde over grensoverschrijdend gedrag van een internist. Partijen waren werkzaam in hetzelfde ziekenhuis en dus collega’s, maar door de hiërarchische bovengeschikte positie van de internist was er sprake van een afhankelijke relatie.

De verpleegkundige had als medisch professional een concreet eigen belang, dat verband hield met de individuele gezondheidszorg. Door de gedragingen van de internist werd zij namelijk gehinderd in het uitoefenen van haar patiëntgerichte taken. Hierdoor is zij klachtgerechtigd.

Het college verklaarde de klacht gegrond, omdat er een onveilig werkklimaat is ontstaan door het handelen van de internist. Dit beïnvloedde de kwaliteit van de patiëntenzorg en dus de individuele gezondheidszorg. Daarnaast begaf de internist zich op het deskundigheidsgebied dat bij zijn beroepstitel hoort.

Werknemer èn patiënt

Het CTG deed in februari 2018 uitspraak in een zaak over een tandartsassistente, waarbij de tandarts een dubbele rol had. De tandartsassistente was ruim twintig jaar werkzaam in de tandartsenpraktijk. In die periode waren zij en haar gezinsleden ook patiënt bij de praktijk. Nadat de arbeidsovereenkomst door een arbeidsconflict was geëindigd, besloot de tandarts per direct de behandelrelatie tussen klaagster en haar gezin te beëindigen door hen zonder toelichting de patiëntendossiers toe te sturen. De tandartsassistente en haar partner stellen in deze tuchtzaak dat de tandarts zich schuldig heeft gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag in het kader van het arbeidsconflict. Hiermee heeft de tandarts volgens hen de tweede tuchtnorm geschonden.

Volgens het CTG heeft de tandarts in deze situatie alleen gehandeld in de hoedanigheid van contractspartij in een arbeidsrelatie. Omdat de klacht over het grensoverschrijdend gedrag geen betrekking heeft op handelingen van de tandarts die onder de eerste en/of tweede tuchtnorm van de Wet BIG vallen, is het tuchtrecht niet van toepassing

Het CTG oordeelt verder dat de tandarts op basis van Artikel 7:460 BW de behandelovereenkomst eenzijdig mag beëindigen als er ‘gewichtige redenen’ zijn. Door de vertrouwensbreuk tussen de zorgverlener en de patiënt, die door het gedrag van de patiënt is ontstaan, was er een gewichtige reden om de behandelrelatie te beëindigen. Hoewel de tandarts niet alle zorgvuldigheidseisen in acht heeft genomen voor een eenzijdige beëindiging van de behandelingsovereenkomst, stelt het college dat er door de bijzondere omstandigheden geen sprake is van een tuchtrechtelijk verwijt.

Conclusie

Gedragingen op de werkvloer kunnen dus tuchtrechtelijk worden getoetst als het volgende geldt:

• De klager heeft een voldoende concreet eigen belang dat betrekking heeft op de individuele gezondheidszorg;
• De kwaliteit van de zorgverlening is in het geding.

Hier kan sprake van zijn als tijdens een opleiding het verkeerde wordt aangeleerd of als een onveilig werkklimaat de kwaliteit van de patiëntenzorg negatief beïnvloedt. Bij de tweede tuchtnorm wordt ook beoordeeld of de beroepsbeoefenaar zich begeeft op het deskundigheidsgebied dat bij zijn beroepstitel hoort. Als aan deze voorwaarden is voldaan, dan valt grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer onder het wettelijk tuchtrecht. Als de oorsprong van de klacht uit een arbeids- of ander samenwerkingsconflict bestaat, dan valt de klacht meestal niet onder het tuchtrecht. Is de collega ook patiënt, dan is het wel van belang om zijn patiëntenrechten in acht te nemen.