Betalen voor muziek in de wachtkamer?

Het Europese Hof van Justitie heeft zich over dit soort kwesties een paar jaar geleden enkele keren gebogen en daarbij een onderscheid gemaakt tussen auteursrechten en naburige rechten.

Voor auteursrechten is in principe iedereen die muziek draait ('mededeelt') een vergoeding verschuldigd. De enige uitzondering geldt voor het afspelen binnen familiekring. In Nederland worden die rechten door BUMA bewaakt en de vergoedingen daarvoor worden door of namens BUMA geheven.

De naburige rechten zijn de rechten van met name de producent (platenmaatschappij) en de uitvoerend kunstenaar. In de procedures werd de vraag gesteld of, en zo ja wanneer, voor die rechten een vergoeding verschuldigd is.

Tandartspraktijk in Italië

In een van de gevallen die aan het Hof werd voorgelegd ging het om een tandartspraktijk in Italië. De tandarts weigerde te betalen voor de radiomuziek die hij in de wachtruimte van zijn praktijk afspeelde. De Italiaanse beheersorganisatie was het daar niet mee eens en legde de zaak aan de rechter voor.

De beoordeling van de zaak kwam erop neer dat de vraag moest worden beantwoord of het afspelen van (radio)muziek in de wachtkamer moest worden beschouwd als een 'mededeling aan het publiek', zoals dat bijvoorbeeld het geval is indien een sportwedstrijd in een café wordt uitgezonden en waarvoor derhalve een vergoeding is verschuldigd.

Wanneer is een billijke vergoeding verschuldigd?

Het Hof heeft aangegeven dat de vraag of een billijke vergoeding voor naburige rechtenhouders verschuldigd is, afhangt van meerdere criteria, zoals:

• Heeft de gebruiker bewust toegang verschaft tot beschermde (muziek- of andere) werken?
• Bestaat het publiek waaraan de 'mededeling' wordt gedaan uit een onbepaald aantal potentiële luisteraars of kijkers? De mededeling mag niet bedoeld zijn voor een besloten groep personen. Het begrip 'publiek' brengt volgens het Hof bovendien met zich mee dat het om een vrij groot aantal personen moet gaan.
• Het winstoogmerk van de mededeling aan het publiek.

Het Hof oordeelde dat weliswaar aan het eerste criterium was voldaan: de tandarts maakte het horen van de muziek doelbewust mogelijk, maar niet aan de andere criteria. De patiënten van de tandarts voldeden niet aan het bovengenoemde criterium 'publiek'. Zij vormden een beperkte, besloten groep. Ook het winstoogmerk was niet aan de orde.

Winstoogmerk

SENA heeft laten weten haar beleid niet te zullen aanpassen en zaken zo nodig aan de rechter te zullen voorleggen. Naar de mening van SENA werkt muziek sfeerverhogend en doen ondernemers daar hun voordeel mee. Het winstoogmerk staat naar de mening van SENA daarmee vast.

Dat is op zijn minst aanvechtbaar, zoals ook uit de uitspraak van het Hof blijkt. SENA gaat niet op het criterium van de omvang van de groep toehoorders in. In het geval van de tandarts was voor het oordeel van het Hof net zo belangrijk dat het wachtkamerpubliek gering van omvang was.

Na de uitspraak van het Hof heeft een Nederlandse tandarts besloten geen vergoeding meer aan SENA te betalen waarna SENA tegen deze tandarts een procedure aanhangig heeft gemaakt. SENA heeft deze procedure echter ingetrokken en is in gesprek gegaan met beroepsorganisaties van tandartsen.

Bezwaar tegen facturen van SENA

De conclusie lijkt dan ook gerechtvaardigd dat het voor een tandarts of andere vrije beroepsbeoefenaar zinvol is om tegen facturen van SENA bezwaar te maken indien aan de door het Hof genoemde criteria (beperkt aantal personen, een besloten omgeving en het ontbreken van winstoogmerk) is voldaan.

Momenteel factureert SCAN – het Service Centrum Auteurs- en Naburige rechten – de licentievergoedingen voor Buma en Sena. Deze instantie is een serviceorganisatie voor onder andere Buma en Sena. Om deze reden staan op de facturen de logo’s van zowel Buma als Sena. Wij adviseren u om goed te bekijken waarop de factuur precies betrekking heeft. Indien u muziek in de wachtkamer afspeelt, zult u daarvoor in principe auteursrechten aan Buma verschuldigd zijn.