AI in de zorg: kansen, uitdagingen en de rol van zorgverleners

Met de toenemende druk op de zorg lijkt kunstmatige intelligentie (AI) onmisbaar te worden. Hoe zorgen we dat AI de zorgverlener effectief ondersteunt in het dagelijks werk, zonder autonomie uit het oog te verliezen? Wouter Kroese, AI-specialist en gastspreker in VvAA-podcastserie De zorg leeft, deelt zijn visie over de voordelen en uitdagingen van AI in de zorg.

AI voor persoonlijkere en efficiëntere zorg  

AI biedt zorgprofessionals de mogelijkheid om zorg steeds beter af te stemmen op de individuele situatie van de patiënt. "AI kan zorgverleners helpen om voor iedere patiënt een nauwkeurige inschatting te maken van bijvoorbeeld diagnose, ideale behandeling en prognose," legt Kroese uit. “Daarnaast kan beter ingespeeld worden op persoonlijke wensen en behoeften. Dat draagt bij aan een hogere kwaliteit van leven.” 
Ook maakt AI het mogelijk om zorg te optimaliseren, door ervoor te zorgen dat patiënten op het juiste moment en op de juiste plek de meest geschikte zorg krijgen. "Zorgverleners kunnen direct de meest geschikte behandeling kiezen en beter beoordelen of bijvoorbeeld een intensive care-opname daadwerkelijk bijdraagt aan iemands kwaliteit van leven.” 

AI als oplossing voor de druk op de zorg 

Naast het persoonlijker en efficiënter maken van de zorg, biedt AI een oplossing voor de toenemende druk door personeelstekorten en vergrijzing. "AI bespaart zorgverleners tijd en vermindert administratieve lasten. Op de intensive care kan AI bijvoorbeeld helpen bij het voorspellen van het beloop en de ligduur van patiënten, waardoor zorgverleners efficiënter kunnen werken.”  

Uitdagingen bij implementatie  

Hoewel AI veelbelovend is, kent de implementatie uitdagingen. Schaalbaarheid vormt hierbij een van de grootste kwesties. “Veel AI-oplossingen zijn specifiek ontwikkeld voor één zorginstelling, waardoor ze lastig elders toepasbaar zijn”. Co-creatie tussen leveranciers en zorginstellingen is essentieel om brede inzetbaarheid mogelijk te maken. Vooral voor kleinere zorginstellingen liggen hier kansen. "Innovaties blijven vaak beperkt tot pilots binnen één ziekenhuis, maar als kleinere zorginstellingen samen optrekken, hun krachten bundelen en zich richten op de implementatie, vergroot dat de schaalbaarheid." 

Daarnaast is ook de manier waarop AI binnen de Nederlandse zorg wordt benaderd een uitdaging. “In Nederland is er een sterke neiging om technologieën in de zorg op eigen wijze te ontwikkelen. Maar AI is een complexe systeemtechnologie. Zelfs voor grote ziekenhuizen wordt het moeilijk om AI zelf te ontwikkelen en op grote schaal als medisch hulpmiddel te implementeren. Dit wordt nog lastiger door de komst van de AI Act, een Europese wet die kunstmatige intelligentie reguleert op basis van risico’s en strikte eisen stelt aan systemen die als hoog-risico worden beschouwd.”

Succesvolle AI in de zorg: wat is nodig? 

Voor een succesvolle implementatie van AI in de zorg is vertrouwen van zowel zorgverleners als patiënten essentieel. Daarnaast speelt datakwaliteit een cruciale rol. Kroese is oprichter van een bedrijf gespecialiseerd in de ontwikkeling van AI-algoritmes voor de zorg: Pacmed. Pacmed gebruikt voor deze algoritmes data van patiënten uit heel Nederland.Speciaal voor ziekenhuizen ontwikkelt Pacmed AI-algoritmes, getraind op data van hun eigen patiënten. “Dit waarborgt de privacy van patiënten en zorgt voor vertrouwen bij zorgverleners in AI-systemen.” Pacmed is onlangs overgestapt van het aanbieden van een oplossing voor één specifiek medisch probleem naar een bredere oplossing: Pacmed Glance. Dit systeem geeft zorgverleners op de intensive care in één oogopslag alle benodigde informatie, zowel voor de afdeling als de patiënt.

Een ander belangrijk aspect is de combinatie van medische kennis en technische expertise. Het ontwikkelen van betrouwbare algoritmes is complex, vooral omdat ze nauwkeurige voorspellingen moeten doen voor uiteenlopende patiëntengroepen. Integratie met bestaande systemen, zoals het elektronisch patiëntendossier (EPD), is daarbij cruciaal. “Het is belangrijk te weten wanneer welke informatie beschikbaar is in het klinisch proces, alleen dan kun je een algoritme ontwikkelen dat op het juiste moment de juiste beslissingen ondersteunt.” 

Zorgen over AI: terecht of niet?  

AI roept ook zorgen op onder zorgprofessionals. “Je kunt je zeker afvragen of AI de wereld een betere plek heeft gemaakt. Maar AI is niet meer weg te denken, ook niet in de zorg. Gezien de toenemende zorgvraag kunnen we straks waarschijnlijk niet zonder.” Kroese benadrukt dat het belangrijk is dat de zorgsector zelf de regie houdt over de toepassing van AI. Daarnaast is tijdige integratie van AI in de dagelijkse zorgpraktijk een belangrijk aandachtspunt. 

"Op dit moment blijven AI-projecten vaak in de ontwikkelfase hangen, waardoor de daadwerkelijke toepassing bij zorgverleners en patiënten nog beperkt is." Volgens Kroese ligt de sleutel in het breed toepassen van AI-oplossingen die hun waarde al hebben bewezen. "Door ervaring op te doen met medische AI, kunnen zorginstellingen de meerwaarde ontdekken. Dat is de grootste kans om waarde te creëren voor zowel patiënten als zorgprofessionals.” 

Samenwerken voor een duurzame impact

“AI heeft enorme potentie om zorg efficiënter, persoonlijker en toegankelijker te maken. Maar om deze potentie te realiseren, is een nieuwe manier van werken noodzakelijk. Alleen door samenwerking, opschaling en praktijkervaring kan AI daadwerkelijk een blijvende impact hebben op de zorg.”