Nieuwe Handreiking verant­woordelijk­heids­verdeling bij samen­werking in de zorg

De zorg wordt steeds complexer en er wordt meer samengewerkt - zowel tussen zorgverleners binnen één instelling als tussen zorgverleners werkzaam bij verschillende zorgaanbieders. Goede organisatie van samenwerking is daarbij van groot belang. In juni 2022 is de herziene versie van de Handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg verschenen. De handreiking bevat twaalf aanbevelingen én een checklist met belangrijke kernaspecten die bij samenwerkingsafspraken kan worden gebruikt. In deze bijdrage leest u waar de handreiking over gaat en wat de belangrijkste wijzingen zijn ten opzichte van de eerdere versie uit 2010.

Algemeen overkoepelend document

De handreiking wordt door achttien beroeps- en brancheverenigingen in de zorg onderschreven: KNMG, Actiz, Nederlandse GGZ, InEen, GGD GHOR Nederland, NFU en NVZ, NVAVG, KNGF, KNMP, KNMT, KNOV, NAPA, NIP, NVGzP, NVvTG, V&VN, NVBMH, Patiëntenfederatie Nederland. Het is daarmee een algemeen overkoepeld document. In sommige sectoren kunnen (nadere) eisen worden gesteld, bijvoorbeeld aan de taak en rol van de regiebehandelaar zoals binnen de GGZ gedaan is in Landelijk Kwaliteitsstatuut GGZ.

Van hoofdbehandelaar naar regiebehandelaar

Directe aanleiding voor de herziene versie van de handreiking was een uitspraak van het Centraal Tuchtcollege voor de gezondheidszorg (CTG) van januari 2021 waarin niet langer gesproken wordt over een ‘hoofdbehandelaar’ maar over een ‘regiebehandelaar’. Reden hiervoor is dat het CTG een meer flexibele regeling bij samenwerking nodig achtte, vanwege de toegenomen complexiteit van zorg, die soms ook door zorgverleners vanuit verschillende instellingen wordt verleend. Er wordt niet meer uitgegaan van eindverantwoordelijkheid. Uitgangspunt is dat de verschillende zorgverleners die bij de zorg betrokken zijn een eigen professionele verantwoordelijkheid dragen voor het eigen (medisch) handelen. De deskundigheidsgebieden en competenties van de zorgverlener zijn hierbij leidend. Als zorgverleners samenwerken in de zorg voor een specifieke patiënt, is het van belang dat één van hen overzicht houdt over het geheel. Daarom kan het - indien aard of complexiteit van de zorgverlening dat nodig maken - van belang zijn een regiebehandelaar aan te wijzen. Het is de taak van een regiebehandelaar om ervoor te zorgen dat continuïteit en de samenhang van de zorgverlening aan de patiënt wordt bewaakt, dat er een adequate informatie-uitwisseling en voldoende overleg is tussen de betrokken zorgverleners en dat er één aanspreekpunt is voor de patiënt en diens naasten.

Aandachtspunten uit de handreiking

Naast de rol van de regiebehandelaar wordt in de handreiking (onder meer) ingegaan op het maken van duidelijke afspraken tussen samenwerkende zorgverleners over de taak- en verantwoordelijkheidsverdeling.

• Bij structurele samenwerking is het aangewezen dat samenwerkingsafspraken op papier worden gezet.
• Zo nodig dient een zorg- of behandelplan te worden gemaakt en een bij voorkeur geïntegreerd patiëntendossier te worden bijgehouden.
• Zorgverleners moeten alert zijn op de grenzen van hun eigen kennis en kunde en op de hoogte zijn van die van hun samenwerkingspartners.
• Zorg voor adequate informatie-uitwisseling en voldoende overleg tussen de betrokken zorgverleners.
• Zo nodig dient evaluatie tussen de betrokken zorgverleners plaats te vinden.
• Het maken van afspraken is ook van belang als het gaat om incidenten (zoals calamiteiten) in de zorg. Afgesproken dient te worden dat samenwerkingspartners elkaar aanspreken wanneer niet wordt voldaan aan de normen voor goede zorg en hoe en waar zij incidenten in de zorgverlening moeten melden.

Professionele standaard

Op grond van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) zijn zorgaanbieders verplicht om ‘goede zorg’ te verlenen. De handreiking maakt onderdeel uit van de professionele standaard van een zorgverlener. Wanneer een geschil over samenwerking voor de rechter komt, zal een (tucht)rechter toetsen aan de (normen uit de) handreiking. Bij het aangaan van een samenwerking is het dus raadzaam dat de aandachtspunten uit de handreiking in de praktijk worden geïmplementeerd en dat in een eventuele samenwerkingsovereenkomst wordt opgenomen dat samenwerkingspartners de handreiking zullen toepassen.