Verkiezingen en zorg: zzp’en in de zorg

Nieuwe zzp-wet gepresenteerd

Begin oktober presenteerde SZW-minister Karin van Gennip het langverwachte voorstel voor de nieuwe zzp-wet. De bedoeling daarvan is meer duidelijkheid te bieden bij het vaststellen of er sprake is van arbeidsovereenkomst. Kortgezegd worden de mate van werkinhoudelijke aansturing en organisatorische inbedding afgezet tegen het werken voor eigen rekening en risico door de zzp’er.

De planning is dat alle onderdelen van het nieuwe zzp-regime, waarvan dit wetsvoorstel onderdeel uitmaakt, medio 2025 of eerder van kracht zijn. Of de nieuwe zzp-wet daadwerkelijk de beoogde duidelijkheid biedt is sterk de vraag. Het is wel duidelijk dat het voor zorgverleners bijna onmogelijk wordt gemaakt om als zzp’er in de zorg te werken. Ook in situaties waarin dat wél passend is. In de diverse verkiezingsprogramma’s zien we hele of halve andere afslagen ten opzichte van het wetsontwerp. Dit kan zeker ook effect hebben op de voortgang.

Historische insteek links en rechts

Als we nog mogen spreken van links en rechts in de huidige politiek arena, dan zien we dat traditioneel de partijen aan de linker kant van het spectrum de bescherming van de zzp’er met een minder hoog tarief als uitgangspunt kiezen. Een zzp’er die zelf wellicht liever met een arbeidsovereenkomst, met onder meer haar ontslagbescherming en sociaal vangnet, zou willen werken. Aan de rechter kant is vooral ook aandacht voor het bieden van ruimte aan ondernemende professionals die voor eigen rekening en risico willen werken.

Keuzes in de programma’s

Dat er na jaren van discussie meer duidelijkheid nodig is, daarover is iedereen het wel zo’n beetje eens. Dat er dus iets moet gebeuren ligt dan ook wel in de lijn. Maar wat zijn de opvallendste verschillen in de verkiezingsprogramma’s, en hoe verhouden de standpunten zich met het huidige wetsvoorstel? Veelal onder het kopje van de in deze campagne gevleugelde term 'bestaanszekerheid' spreken partijen zich uit.

VVD: aparte zzp-rechtsvorm

De grootste oppositiepartij in de huidige Tweede Kamer, de VVD vindt dat de overheid weloverwogen zzp’ers, zelfstandig ondernemers, niet in de weg moet zitten. Anderzijds wil de partij echte schijnzelfstandigheid bestrijden en zoekt naar duidelijkheid. Deze punten zien we allemaal ook terug in het programma van D66. Opvallend is dat de VVD als route voor die duidelijkheid echter kiest voor een aparte rechtsvorm, iets waarvoor het huidige wetsvoorstel welbewust niet voor kiest. Iets dat we in andere programma’s niet terugzien.

Beide partijen steunen het plan voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV), maar noemen ook de mogelijkheid om dat privaat te regelen. D66 noemt nog expliciet het aantrekkelijker maken van werken in loondienst in de psychiatrie. De PVV besteed in haar programma minder aandacht aan de arbeidsmarkt. Duidelijk is dat de partij geen extra regels voor zzp’ers wil en geen verplichte AOV.

CDA: maximum aantal zorgzzp’ers

Flexibilisering in de arbeidsmarkt is doorgeslagen volgens het CDA. De partij stelt de vaste baan als norm, met 'modern werkgeverschap'. Beschrijft als oplossing veel van wat in het nieuwe zzp-regime van het demissionaire kabinet is opgenomen. Opvallend is dat de partij het aantal zzp’ers in de zorg wil maximeren, en noemt expliciet dat een verpleegkundige geen ondernemer is. Ondernemerschap, ook van zzp’ers, moet wat betreft BBB behouden blijven. Tegelijkertijd wil de partij het aannemen van vast personeel aantrekkelijker maken. BBB richt zich ook direct op de overheid. Deze moet minder zzp’ers inhuren en uurtarieven van zzp’ers mogen in het publiek domein niet teveel boven die van vaste krachten uitstijgen. De partij noemt de zorg expliciet en wil de vlucht naar het zzp-schap voorkomen.

NSC: uitzendwerk voor piek en ziek

Nieuw Sociaal Contract (NSC) zit dicht tegen het huidige wetsvoorstel aan en noemt vast dienstverband is de norm. De partij doet nog een stapje verder met een publieke basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid voor alle werkenden en, opvallend: stelt de toekomstbestendigheid van de huidige werknemersverzekeringen ter discussie. In situaties van piekbelasting of het vervangen van zieken noemt NSC uitzendwerk en niet zzp’ers.

GL/PVDA: sectorale minumumtarieven

Niet geheel verrassend begint de GL/PVDA met bescherming, noemt een verplichte AOV, waar opvallend genoeg de opdrachtgever ook aan meebetaalt. Maar de linkse combinatie geeft ook aan dat indien het niet-reguliere werkzaamheden van de organisatie betreft of waarvoor specifieke kennis nodig is een zzp’er de werkzaamheden voor eigen rekening en risico moet kunnen uitvoeren.

Ook pleit de GL/PVDA voor sectorale minimumtarieven. Eerdere plannen voor een minimumtarief werden door het kabinet teruggetrokken als gevolg van de grote administratieve lasten die dit voor opdrachtgevers oplevert. In het huidige wetsvoorstel is hiervoor dan ook niet gekozen, het alternatief hiervoor is een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst onder een bepaald uurtarief. En specifiek voor de zorg: een limiet aan het aantal zzp’ers, net als het CDA, en wat betreft GL/PVDA komt er zelfs een onderzoek naar een verbod op zzp-constructies.