Calamiteitenrapport indienen verplicht in een tuchtzaak?

Verplicht

Het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (RTG) in Amsterdam oordeelde op 23 juni 2023 dat een huisarts het calamiteitenrapport van de zorgaanbieder op eigen initiatief aan het tuchtcollege moet zenden. "Een arts moet zich toetsbaar opstellen in een tuchtzaak." De moeder van een overleden patiënt diende deze tuchtklacht in.

Het RTG betoogde dat een arts meestal een informatievoorsprong heeft op klagers door zijn opleiding en ervaring. Van de arts wordt dan ook verwacht dat hij deze informatie verstrekt. En al helemaal in een tuchtzaak, waarbij de patiënt is overleden en de klager geen informatie uit eerste hand heeft. De arts voldeed in deze zaak niet aan zijn verplichting, wat resulteerde in een berisping.

Vergelijking Hoge Raad

De Hoge Raad oordeelde op 10 februari 2023 dat nabestaanden geen recht hebben op inzage in stukken uit het incidentenregister (een calamiteit is een bepaald soort incident). Om meldingen niet in de weg te zitten, wordt er veel waarde gehecht aan de veiligheid van de melder of van degene over wie de klacht gaat.

De raad verwees in dit verband artikel 9 lid 6 van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). In dit wetsartikel staat dat de gegevens in dit register over een calamiteit of geweld in de zorgrelatie, niet in een civielrechtelijke, strafrechtelijke, bestuursrechtelijke of tuchtrechtelijke procedure als bewijs kunnen worden gebruikt. Er kan op basis van deze informatie ook geen maatregel worden opgelegd. Er zijn wel uitzonderingen:

• De gegevens mogen als strafrechtelijk bewijs worden gebruikt als de informatie niet op een andere manier verkregen kan worden.
• De gegevens met betrekking tot een calamiteit of geweld in de zorgrelatie mogen ook als bewijs worden gebruikt als toezichthouders en werkgevers deze informatie opvragen. Een werkgever of de IGJ moet bij opzettelijke fouten of grove nalatigheid maatregelen kunnen nemen tegen een zorgverlener.

Andere tuchtrechtelijke uitspraak

Het oordeel van het RTG Amsterdam komt ook niet overeen met een meer genuanceerde uitspraak van het RTG in Eindhoven op 24 mei 2022. Ook in dit geval was de klager een nabestaande. De redenering van dit tuchtcollege was dat gegevens in het incidentenregister als bewijs kunnen worden gebruikt in een tuchtrechtelijke procedure. Een onverwachte gebeurtenis die tot ernstige schade of de dood van een patiënt leidt is echter niet zonder meer redengevend voor het doorbreken van de bescherming van de melder.

Het belang van de effectiviteit van het systeem van 'veilig incident melden' moet worden afgewogen tegen het tuchtrechtelijk belang van toetsing van de beroepsuitoefening. Er moet daarnaast worden gekeken naar de individuele verwijtbaarheid van de beroepsbeoefenaar. Het oordeel daarover mag volgens het tuchtcollege niet alleen berusten op de inhoud van een calamiteitenrapport. In deze zaak hoefde de zorgverlener dat rapport niet te overleggen.

Eenduidigheid

Er is al langere tijd discussie over de vraag of het maatschappelijk aanvaardbaar is dat een betrokkene geen recht heeft op inzage in een calamiteitenrapport. Op basis van de huidige wetgeving is er geen recht op inzage in het calamiteitenrapport van de zorgaanbieder. En dus ook geen plicht om dat te verstrekken.

De bovenstaande uitspraken laten zien dat er eenduidigheid nodig is. Het zou voor de praktijk een zegen zijn om de rechtsonzekerheid weg te nemen door de Wkkgz te verduidelijken. Of tenminste dat de tuchtrechtelijke en civielrechtelijke uitspraken op één lijn komen te liggen. Veel zorgaanbieders bieden inzage, maar dat is iets anders dan 'een plicht' hebben. En als er geen plicht is, zoals de Hoge Raad heeft geconstateerd, dan mag het niet zo zijn dat een betrokkene via het indienen van een tuchtklacht alsnog die inzage kan afdwingen.