Fusietoets naar ACM: grote stap vooruit

25 januari 2015 - De fusietoets in de zorg wordt overgeheveld van de NZa naar de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Dit is een van de maatregelen die minister Schippers heeft aangekondigd na het dwarsbomen van de afschaffing van de vrije artsenkeuze in de Eerste Kamer. Doel van de maatregel: het versterken van het marktoezicht. Bijkomend voordeel: zorginstellingen hoeven bij fusies nog maar naar één loket.

Grotere zorgaanbieders (met meer dan 50 medewerkers) die willen fuseren, moeten zich nu nog bij de NZa melden. Pas na goedkeuring van de NZa kan de fusie bij de ACM worden gemeld. Als zorgaanbieders de concentratie niet of pas ná doorvoeren bij de NZa melden, dan kan de NZa een sanctie opleggen.

Dit tweetrapsmodel zorgde voor de nodige vertraging en inefficiënte verwerking, zo vonden de zorgaanbieders. Nu de fusietoets alleen bij de ACM moet worden neergelegd, zijn deze bezwaren weggenomen.

 

Wat houdt de fusietoets in?

Zorgaanbieders die door 50 personen of meer zorg verlenen én van plan zijn te fuseren moeten zich bij de ACM melden. De ACM toetst of het concentratieproces door de betrokken partijen op zorgvuldige wijze is doorlopen en of de beschikbaarheid van de cruciale zorg door de fusie in gevaar komt. Ook wordt gekeken of de geldende omzetdrempels worden gehaald.
De fusietoets geldt overigens niet alleen voor twee zorgaanbieders maar ook wanneer een zorgaanbieder samen wil gaan met een niet-zorgaanbieder, zoals een woningcorporatie.

Concentratie-effectrapportage is verplicht

De betrokken partijen moeten in de zogenaamde concentratie-effectrapportage gedetailleerde informatie aan de toezichthouder verschaffen. De belangrijkste elementen hierin zijn:

• Een omschrijving van het implementatieplan van de concentratie, zoals een overzicht van de toekomstplannen per zorgprofiel of specialisme en per ondersteunende afdeling. Het zorgprofiel dat in het implementatieplan wordt omschreven moet vaststaan.
• Het verloop van het medezeggenschapstraject. De medezeggenschapsorganen (waaronder in ieder geval de cliëntenraden en ondernemingsraden) dienen hun advies te hebben uitgebracht over het vaststaande zorgprofiel. De ACM wil dat advies ook inzien.
• Een businesscase met de verwachte kosten en baten van de concentratie.

Drie uitzonderingen

De fusietoets moet niet in alle gevallen worden uitgevoerd. Er zijn drie uitzonderingen:

1. Een tijdelijke deelneming door een financiële instelling.
2. Zeggenschap van curatoren of bewindvoerders bij surseance van betaling of faillissement of krachtens de Wet op het financieel toezicht.
3. Zeggenschap door participatiemaatschappijen, mits de stemrechten alleen worden uitgeoefend voor beleggingsdoeleinden.
   

Achtergrond

Zowel de NZa als de ACM heeft taken te vervullen op het gebied van de mededinging en de bescherming van de belangen van patiënten en cliënten in de zorg. De NZa is de marktmeester van de zorgsector terwijl het werkterrein van de ACM veel breder is, immers die houdt toezicht op alle markten waaronder de zorgmarkt. De samenwerking verliep verre van optimaal en zorgde voor de nodige kritiek zowel binnen als buiten het zorgveld.
NZa en ACM wilden deze bezwaren met een nieuw samenwerkingsprotocol ondervangen. In dit protocol tussen NZa en ACM van januari 2015 kwam ook de fusietoets aan de orde: de afstemming tussen beide bestuursorganen over deze toets moest worden verbeterd. Na het dwarsbomen van de afschaffing van de vrije artsenkeuze in de Eerste Kamer, werd in de stroom van nieuwe maatregelen ook de overheveling van de fusietoets meegenomen.

Naast de fusietoets wordt ook het toezicht op Aanmerkelijke Marktmacht overgeheveld naar de ACM. Deze bundeling van kennis zal worden versterkt door het aantrekken van nieuwe mensen met kennis van de gezondheidszorg.