Gemiste diagnose, wat kunnen we er samen aan doen?
Door: Lilian Knol, senior adviseur preventie / risicomanager
Het verlenen van zorg is een uitdagende en complexe taak met veel risicomomenten. Als daarbij iets misgaat, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor de patiënt.* Denk daarbij aan medicatiefouten, informatieverlies tijdens de overdracht, defecte of verouderde apparatuur, onsteriele scopen, een verkeerde behandeling of een onjuist uitgevoerde procedure. Het kan op veel verschillende manieren fout gaan. Toch is het stellen van een diagnose een handeling die relatief vaak fout gaat.
Tenminste 1 verkeerde diagnose per patiënt
Bijna iedereen komt weleens bij de huisarts. Het is de primaire taak/rol van de huisarts om een diagnose te stellen, klachten te behandelen of voor een passende doorverwijzing te zorgen. Uit een recent uitgebracht Amerikaans rapport van het gerenommeerde Institute of Medicine (IOM) blijkt dat de meeste mensen tenminste 1 keer in hun leven verkeerd worden gediagnosticeerd, soms met desastreuze gevolgen. Er is geen reden om aan te nemen dat dit in Nederland niet het geval is.
Foute diagnose staat dan ook al jaren te boek als belangrijkste schadepost bij verzekeraars van medische aansprakelijkheid***. Daarnaast groeit de vraag naar zorg en voeren huisartsen vaker complexe taken uit en regelen bijvoorbeeld voor- en nazorg bij operaties. Doordat de huisarts deze meer tweedelijnszorgtaken uitvoert, neemt het potentieel aantal risico’s toe dat met misdiagnoses gepaard gaat.
Wat merkt VvAA van de gemiste diagnoseclaims?
Uit cijfers van VvAA blijkt dat 72% van de claims het gevolg is van een gemiste, te late of verkeerde diagnose. Het verwijt is dan dat de behandeling niet goed of te laat wordt ingezet. Vaak voorkomende gemiste diagnoses zijn onder meer:
- Cerebro Vasculair Accident
- Cardiovasculaire aandoeningen
- Longembolie
- Tumoren
- Retinaloslating
- Hand, pees en polsletsels missen van zenuwbeschadiging
Zijn diagnosefouten te voorkomen?
Het stellen van een diagnose is een complex proces en een fout is niet altijd te voorkomen. Toch is er verbetering mogelijk. VvAA ondersteunt u graag bij het terugdringen van diagnosefouten. Daarom werken we samen met experts op het gebied van diagnosefouten en doen we gezamenlijk onderzoek naar mogelijke oplossingen. Op 29 november gingen we tijdens onze ledenbijeenkomst 'Inzicht in diagnosefouten' met een aantal huisartsen in gesprek en lieten we ons uitgebreid informeren door Laura Zwaan. Zij doet onderzoek naar diagnosefouten en is verbonden aan Erasmus MC instituut iMERR.
Zelf aan de slag
Het grootste deel van u tijd besteedt u aan het stellen van een diagnose. Niet verwonderlijk dat dit weleens fout gaat. Mogelijk bent u zich er niet eens van bewust en ziet u dit als het risico van het vak. Een diagnosefout is een incident dat ook in de
VIM-registratie thuishoort.
In onze
checklist diagnosefouten vindt u een paar handige vragen die u kunt gebruiken om alert te blijven en om een diagnosefout te voorkomen. De vragen lijken eenvoudig en open deuren, maar schijn bedriegt. De checklist is met wetenschappelijke input tot stand gekomen en loopt als vanzelfsprekend de meeste valkuilen langs. Met daarin onder meer vakkennis, overdracht, organisatie, menselijk gedrag en het falen van ons menselijk brein om zaken goed te beoordelen. Probeer het gerust eens uit. Zeker de moeite waard als het onderbuikgevoel opspeelt van
er is iets niet pluis.
Zie ook
vvaa.nl/huisartsenclaims
Bronnen:
* G.J. Kuhn, ‘Diagnostic errors’, Academic Emergency Medicine 2002
*** VvAA
