Inloggen

Trends & ontwikkelingen

claims
huisartsenzorg  



  • Claims en klachten gezondheidszorg
  • Letselschade
  • Beroeps-aansprakelijkheid 
  • Download Factsheet (PDF)

Wat verstaan we precies onder een claim?

De zorg in Nederland is van hoge kwaliteit, toch gaat er weleens wat mis. De kans dat u als zorgverlener minstens éénmaal in uw werkzame leven wordt geconfronteerd met onvrede van een patiënt over het medisch handelen, is aanzienlijk. Dat heeft vanzelfsprekend impact op de patiënt die daar mogelijke schade van ondervindt. Maar het heeft ook emotionele impact op de zorgverlener als die onbedoeld mogelijk schade heeft berokkend aan een patiënt.

Als een patiënt besluit om de schade op zijn of haar zorgverlener te verhalen, spreken we van een claim. De betrokken zorgverlener legt deze claim neer bij zijn of haar aansprakelijkheidsverzekeraar.

Wat als het u overkomt?

Mocht u geconfronteerd worden met een claim, dan neemt VvAA namens u de claim in behandeling. We nemen u de financiële zorg en alle zaken rond de behandeling van de claim uit handen. En als u daar behoefte aan heeft, is er ook mentale ondersteuning via peer support beschikbaar voor de impact die een claim op u persoonlijk heeft. Daarnaast analyseren we alle claimdata om meer inzichten te verkrijgen waar we met elkaar van kunnen leren.
Een voorbeeld: verkeerde diagnose - huisarts mist myocardinfarct - schade € 84.720,-
Een patiënt meldt zich op de HAP met thoracale pijnklachten. De arts denkt aan reflux en handelt daarnaar. Patiënt wordt niet doorgestuurd naar het ziekenhuis. Later blijkt er sprake van een hartinfarct. De klachten van de patiënt waren niet specifiek genoeg om voor refluxklachten te kiezen in de keuze tussen de werkdiagnose refluxklachten of myocardinfarct. De anamnese was niet volgens de richtlijn uitgevraagd. Het delay heeft geleid tot meer schade aan het hart en een verminderde ejectiefractie. Hierdoor is de betrokkene minder belastbaar en daardoor is er voor vele jaren verlies van arbeidsvermogen. Tevens is er verlies aan zelfwerkzaamheid (denk aan onderhoud tuin, huishoudelijke taken) waardoor er extra kosten zijn. De arts wordt aansprakelijk gesteld en de schadevergoeding betreft € 84.720,- (exclusief de schadebehandelingskosten en de overige kosten van VvAA).

1. Aantal claims in de zorg

Aantal claims medische aansprakelijkheid stijgt

VvAA verzekert zowel zorgverleners die werkzaam zijn in de eerste lijn, als ook medisch specialisten in klinieken. De laatste jaren is er een stijgende lijn zichtbaar in het totaal aantal claims. In 2019 ontving VvAA ruim 8% meer claims dan het jaar daarvoor. In 2018 deed zich een nog grotere stijging voor met bijna 11% meer claims dan in 2017. 

Aantal claims medische aansprakelijkheid per meldjaar

Aantal claims medische aansprakelijkheid huisartsenzorg stijgt

Wanneer we specifiek inzoomen op de cijfers in de huisartsenzorg, dan zien we ook hier een stijgende trend. Het aantal bij VvAA verzekerde zorgverleners in de huisartsenzorg is in deze periode stabiel gebleven.  
Aantal claims medische aansprakelijkheid huisartsenzorg per meldjaar

Oorzaken stijging claims

Er zijn meerdere redenen voor de stijging van het aantal claims. Arbeidsongeschiktheid door medische fouten wordt door de overheid steeds minder gecompenseerd. Dus kloppen medewerkers voor schadevergoeding hieromtrent vaker bij de zorgverlener zelf aan en dienen ze een claim in. Dit geldt ook voor zzp’ers. Zij zijn in aantal gegroeid en velen hebben vooralsnog geen financieel vangnet voor verlies aan arbeidsvermogen door een medische fout. Ook is er sprake van minder verzekerde zorg. In dat geval moeten patiënten (een deel van) de zorgkosten zelf betalen. Als zij niet tevreden zijn met het behandelresultaat of schade oplopen, zullen ze die schade sneller claimen bij de zorgverlener. Daarnaast is de werkdruk in de zorg hoog waardoor het risico op incidenten toeneemt, en daarmee de kans op een claim.

2. Schadevergoedingen

Gemiddelde schadevergoeding stijgt

Ook de hoogte van de schadevergoedingen stijgt de laatste jaren. Zo is de gemiddelde betaalde vergoeding bij claims waarbij aansprakelijkheid is erkend in 2019 gestegen naar € 60.000,-. Ter vergelijking: in 2015 bedroeg dit gemiddelde bedrag € 29.000,-. Voor specifiek de huisartsenzorg is de gemiddelde betaalde schadevergoeding bij erkenning in 2019 € 96.000,- vergeleken met € 51.000,- in 2015. De schadebehandelingskosten die tijdens het claimtraject zijn gemaakt en de overige kosten van VvAA zijn hierin niet meegenomen. Ook deze stijgen omdat er steeds meer werk gaat zitten in de behandeling van een claim.

Bedrag hoogste claim stijgt fors

In 2006 bedroeg de hoogste erkende claim in de huisartsenzorg € 330.000,-. Eind 2019 betreft de hoogste erkende claim in de huisartsenzorg een bedrag van € 1.2 miljoen. Wanneer we niet alleen naar de huisartsenclaims kijken, dan is tot dusver € 1.6 miljoen de hoogste schadevergoeding die VvAA heeft uitgekeerd als gevolg van de medische aansprakelijkheid.

NL versus VS

Er wordt wel eens gespeculeerd of we in Nederland geen Amerikaanse toestanden krijgen. Maar deze € 1.6 miljoen staat gelukkig nog in schril contrast met de hoogste uitkering van $229 miljoen in 2019 in de VS. Hoe dan ook, naast de emotionele impact van een claim op een zorgverlener, zouden de financiële gevolgen niet te overzien zijn indien dergelijke schadebedragen uit privévermogen bekostigd moeten worden.

Oorzaken hogere schadevergoedingen

Verschraling van het sociale vangnet veroorzaakt zowel een stijging van het aantal claims als hogere schadevergoedingen. Ook stijgen de kosten voor juridische bijstand van patiënten. Deze kosten worden via de aansprakelijkheidsverzekering vergoed wanneer de aansprakelijkheid wordt erkend of minnelijk geregeld. Ook de Wet Affectieschade levert een bijdrage aan de uitkering van hogere bedragen. Conform die wet kunnen voortaan ook naasten van gedupeerden aanspraak maken op smartengeld. Dit smartengeld betreft hun verdriet over het overlijden of ernstig blijvend letsel van hun naaste, als gevolg van de medische fout. In geval van ernstig blijvend letsel varieert het bedrag van € 15.000,- (partner/levensgezel) tot € 12.500,- (nauwe persoonlijke relatie). In geval van overlijden varieert dit van € 17.500,- tot € 15.000,-.



3. Verhouding claims en erkenning aansprakelijkheid en minnelijke regeling

Stabiele verhouding

Dat er iets fout is gegaan, betekent nog niet dat het fout is gedaan. Wij erkennen alleen aansprakelijkheid indien er sprake is van onzorgvuldig handelen door de zorgverlener met schade als gevolg. Uit onze data blijkt dat bij ongeveer 47% van de claims in de huisartsenzorg aansprakelijkheid wordt erkend of een minnelijke regeling getroffen. In de overige gevallen wordt aansprakelijkheid afgewezen of soms wordt de aanvankelijke claim niet doorgezet. Deze getallen zijn stabiel door de jaren heen.

Claim in behandeling

Een medisch adviseur, doorgaans een beroepsgenoot, adviseert de VvAA-schadebehandelaar die de claim behandelt, over de vraag of er mogelijk aanwijzingen zijn voor onzorgvuldig handelen. Daarvan is sprake als er niet is gehandeld zoals verwacht mag worden van een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot onder dezelfde omstandigheden. Vervolgens is de vraag wat de financiële gevolgen zijn van dat onzorgvuldige handelen. Daarover kan soms flinke discussie ontstaan, waarna in bepaalde gevallen de gang naar de rechter onvermijdelijk is.

Minnelijke regeling

Soms vinden partijen het verstandiger om er samen uit te komen in de vorm van een minnelijke regeling. Bijvoorbeeld wanneer een situatie erg complex is en er daardoor veel tijd en kosten mee gemoeid zijn om uiteindelijk een uitspraak te kunnen doen over aansprakelijkheid. Daarom wordt er soms in overleg besloten om een vergoeding uit te keren aan de patiënt en/of belangenbehartiger zonder een uitspraak te doen over de verwijtbaarheid en dus over de aansprakelijkheid. Dat noemen we ‘minnelijk geregeld’.


Uitkomst afgehandelde claims bij huisartsenzorg

4. Waarop hebben de claims betrekking?

Medische behandeling en diagnose

Zorgverleners in de huisartsenzorg ontvangen de meeste claims over mogelijke fouten ten aanzien van het zorgtraject. Hiervan gaat dan twee derde over het diagnostisch traject, waarbij het dan met name om gemiste of verkeerde diagnoses van fracturen, carcinomen en het acuut coronair syndroom gaat.

5. Duurzaam verzekeren van aansprakelijkheid

 Zonder winstoogmerk

Het duurzaam verzekeren van medische aansprakelijkheid is een uitdaging. In Nederland zien we dat steeds minder verzekeraars bereid zijn om medische aansprakelijkheid te verzekeren omdat nationaal en internationaal op medische aansprakelijkheid vaker verlies dan winst wordt gemaakt. Voor VvAA is dat geen optie; zonder verzekerd te zijn voor medische aansprakelijkheid, kunnen onze leden hun vak niet uitoefenen. VvAA opereert zonder winstoogmerk. Dat wil zeggen dat VvAA geen aandeelhouders heeft die elk jaar een winstuitkering op aandelen verwachten. Toch kan VvAA zich het verlies van de afgelopen jaren niet blijven permitteren. Ook toezichthouder De Nederlandse Bank (DNB) verwacht dat verzekeraars een duurzaam houdbare premie rekenen. Om deze reden hebben we de afgelopen jaren enkele malen premieverhogingen doorgevoerd.

Veel claims kennen een lange doorlooptijd

Het blijft steeds de vraag of de premie voor volgend jaar voldoende is om aan de soms jarenlang doorlopende schadeclaims te kunnen voldoen. Zeker omdat wet- en regelgeving anno nu met terugwerkende kracht van toepassing kan zijn op lopende claims van vele jaren daarvoor. Overigens geldt dit niet voor de Wet Affectieschade.

Effect lage rekenrente en herverzekeren hoge schadevergoedingen

Rekenrente heeft ook effect op de premie van aansprakelijkheidsverzekeringen. Stel een patiënt wordt voor een periode van dertig jaar gecompenseerd voor verlies aan arbeidsvermogen. Dit omdat hij of zij door de gemaakte fout van de zorgverlener niet meer kan werken. Dan betaalt de verzekeraar (VvAA) ineens een groot bedrag. Omdat de ontvanger van deze schadevergoeding redelijkerwijs ook rendement op dit bedrag maakt (gecorrigeerd met inflatie), mag VvAA door gebruik te maken van de zogenoemde rekenrente, een lager bedrag betalen dan de optelsom van de dertig termijnen. Gezien het huidige economisch klimaat met de zeer lage rente, mogen we een steeds lager rekenrente percentage toepassen. Het bedrag dat VvAA nu ineens moet betalen is dus hoger dan verwacht. Dit werkt noodzakelijkerwijs door in de premie. Dat geldt ook voor herverzekeren. VvAA herverzekert hogere schadevergoedingen bij herverzekeraars om risico’s te spreiden. Herverzekeraars brengen hiervoor per 2020 een fors hogere premie in rekening bij VvAA.


6. Samen leren van incidenten

Iedereen heeft er baat bij om incidenten in de zorg tot een minimum te beperken. Analyse van de claims en het met elkaar bespreken van geleerde lessen dragen bij aan het voorkomen van fouten. Daar ondersteunt VvAA bij. Zo krijgen we samen meer vat op het voorkomen van incidenten en claims en leren we van ervaringen.

Gevolgen COVID-19

Meer of minder claims?

Het is nog onduidelijk wat de gevolgen zijn van de COVID-19-pandemie. In 2020 is een deel van de niet urgente reguliere zorg tijdelijk stil komen te liggen. De duur tussen een incident en het indienen van de claim is gemiddeld twee jaar. Mogelijk zien we op den duur een tijdelijke dip in het aantal claims. Aan de andere kant zou juist het delay van het tijdelijk stilliggen van de niet-urgente zorg kunnen leiden tot vertraging in diagnostiek en behandeling en daarmee dus juist tot een toename van het aantal claims.

Werkdruk

Ook moet niet vergeten worden dat op sommige zorgprofessionals tijdens de COVID-19-crisis een stevig beroep is gedaan en er door hen extra inspanningen zijn geleverd. Dat kan zowel mentaal als fysiek sporen nalaten. Indien er in verband met de doorstart van de reguliere zorg te weinig tijd is om hiervan te herstellen, kan een toename van incidenten, en daarmee claims, het gevolg zijn.