Quickscan Bezieling 2022: Mentale energie zorgprofessionals gedaald

Met dit terugkerende onderzoek houdt VvAA vinger aan de pols bij de bezieling – de balans tussen werkplezier en werkstress – van zorgprofessionals. Dit jaar vulden de deelnemers meerkeuze- én open vragen in. We waren heel verheugd dat weer vele leden de vragenlijst invulden en vooral ook met de uitgebreide reacties op de open vragen. Onder de deelnemers waren medisch specialisten, huisartsen, fysiotherapeuten en tandartsen het meest vertegenwoordigd. Maar ook dierenartsen, apothekers, verloskundigen en psychologen en andere zorgverleners deden mee.

Blijkt in 2019 nog 20% van de deelnemers bevlogen te zijn, in 2022 is dat 15%. Het merendeel van de ondervraagden, met uitzondering van de tandartsen, gaf aan vaker burn-outklachten te ervaren. Deze trend is vooral zichtbaar bij huisartsen en medisch specialisten en in de leeftijdscategorie van 36 tot 45 jaar. Ook valt op dat zelfstandigen dubbel zo vaak bevlogen zijn als collega’s die in loondienst werken.

Regeldruk

Huisartsen en fysiotherapeuten ervaren sinds 2019 een stijgende regeldruk. Alle beroepsgroepen zien de maatregelen die de zorgverzekeraars opleggen als belangrijkste oorzaak van regeldruk. Daarnaast ervaren tandartsen als belangrijke bron van regeldruk de toezichthouder/inspectie en de overheid, voor huisartsen is dat de overheid, voor medisch specialisten het management/bestuur van het ziekenhuis en voor fysiotherapeuten de eigen beroepsvereniging.

De ervaren regeldruk was in 2017 de reden om te starten met de beweging (Ont)Regel de Zorg; een initiatief van Actiecomité Het Roer Moet Om en VvAA. Binnen dit programma sloeg het complete zorgveld de handen ineen om de zorg te ontdoen van onnodige bureaucratie. In 2018 nam het ministerie van VWS de gewenste resultaten op in haar actieplan (Ont)Regel de Zorg. Sinds die overdracht monitort VvAA de voortgang en zorgt dat het terugdringen van de administratieve lastendruk op de politieke agenda blijft staan.

Conflict werk/privé

Meer zorgprofessionals ervaren een conflict tussen werk en privé. Het meest in het oog springt de grote toename (bijna een verdubbeling) in de leeftijdsgroep van 36 tot 55 jaar. Waar 17% van de 36- tot 45-jarigen in 2019 aangaf last te hebben van een werk-privéconflict, is dat nu 35%. Voor de 46- tot 55-jarigen steeg dit aantal van 15 naar 27%. Tandartsen hebben relatief weinig last van werk-privéconflicten, maar ook bij deze groep is sprake van een toename.

Om een goede balans te houden tussen werkplezier en werkstress heeft VvAA in 2019 het programma Zin in Zorg opgezet met LAD, LOVAH en de Jonge Specialist. Deze beweging met ruim 700 jonge artsen gaat en staat voor meer werkplezier, mentaal fitte jonge dokters en meer tijd voor de patiënt. Te veel jonge artsen kampen met burn-outklachten en dreigen uit te vallen. Actie is vereist. Er wordt nu hard gewerkt om de behaalde successen uit te breiden naar andere groepen zorgprofessionals.

Zorgwerk aanbevelen en werken tot het pensioen

In 2022 raden minder zorgprofessionals jongeren aan om in de zorg te gaan werken. Uitzondering hierop vormen de fysiotherapeuten: 39% zegt doen, ten opzichte van 38% in 2019. Toch zijn het de fysiotherapeuten die samen met de medisch specialisten het minst vaak de zorg als werk aanbevelen. Tandartsen doen dit het vaakst (49%). Wie zelfstandig werkt, raadt de zorg vaker aan dan wie in loondienst werkt.

Het percentage zorgprofessionals dat tot aan het pensioen door wil blijven werken, is sinds de laatste meting bij alle beroepsgroepen gedaald. Ongeveer 20 tot 30% van de zorgprofessionals wil blijven doorwerken. Alleen bij tandartsen ligt dat, ondanks de daling, boven de 40%. De daling is verder het sterkst bij de groep van 36 tot 45 jaar (13%) en bij zorgprofessionals in loondienst (19%).

En nu?
De bevindingen van de quickscan staan in lijn met onderzoeken van andere betrokkenen in de zorg, zoals de Nationale a(n)ios-enquête Gezond en Veilig 2022 van De Jonge Specialist, het kwartaalonderzoek van PGGM&CO en Stichting IZZ en de Welzijnsmonitor van ABN AMRO.

Momenteel analyseren we de open antwoorden van de deelnemers aan onze quickscan. Deze vragen zijn een vervolg op eerder onderzoek waaruit bleek dat zorgprofessionals (zeer) weinig vertrouwen en waardering ervaren van de politiek en zorgverzekeraars. Aan de deelnemers is gevraagd naar mogelijke oplossingsrichtingen om dit te herstellen. Dit najaar delen we onze bevindingen hierover en delen we onze conclusies over het nodige vervolgtraject en met welke concrete oplossingen VvAA met haar leden aan de slag gaat.