Een (geleidelijke) praktijkoverdracht doet u samen

Zoals u wellicht weet, spreek ik dagelijks veel ondernemers die werkzaam zijn in de zorg. Van groot tot klein, van jong tot oud en van starter tot staker. Misschien ligt het aan mijn leeftijd (50+) en grijze haren, maar ik word relatief vaak benaderd door praktijkhouders die zich oriënteren op stoppen en overdragen van de praktijk. En ik merk dat veel ondernemers zich zorgen maken over een goede overdracht. Wanneer, op welke manier, aan wie en op welke voorwaarden en prijs? Ik heb daar al een aantal keer aandacht aan besteed in mijn vorige artikelen. Hier ga ik specifieker in op een aantal alternatieve routes tot praktijkoverdracht.

Fysiotherapeute

Als voorbeeld neem ik een fysiotherapeute die als eenmanszaak haar praktijk uitoefent. Zij heeft één vestiging in het centrum van een grote stad met vier werknemers in loondienst. Als 60-jarige weet ze al dat ze over vijf jaar helemaal wil stoppen. Gelukkig heeft een van de werknemers te kennen gegeven de praktijk te willen voortzetten. Over de overnameprijs is men nog in onderhandeling. De manier waarop de overdracht zal plaatsvinden is nog niet helemaal duidelijk. Ik bied hulp en in een gesprek met beide partijen worden de mogelijke routes gezamenlijk verkend. Ik leg ze dan de navolgende alternatieven voor.

Overdracht over 5 jaar ineens

Dat betekent dat 5 jaar na dato de praktijk volledig en ineens overgaat op de werknemer. In de periode daarvoor kan de huidige eigenaresse de werknemer goed voorbereiden op deze overdracht en de rol van ondernemer.

Voordelen:

• Vooral de niet-patiëntgebonden werkzaamheden die bij het ondernemerschap horen, draagt zij al voor een deel over.
• Ook worden patiënten en overige partijen al ingelicht over de komende praktijkoverdracht.
• Er kan zelfs al overeenstemming bereikt worden over de overnameprijs over 5 jaar of (beter nog) de methode waarop deze berekend zal worden.
• Ook kan de werknemer zich al voorzichtig oriënteren bij de bank over financiering van deze overname.

Geleidelijke overdracht

Om de werknemer nog beter voor te bereiden op het ondernemerschap bestaat de mogelijkheid dat de eigenaresse nu een deel van haar praktijk overdraagt en over vijf jaar het resterende gedeelte. Zij draagt bijvoorbeeld nu 50 procent over en vormt voor de aankomende vijf jaar een maatschap met de werknemer waarbij ieder gelijkelijk gerechtigd is. Naast eerder genoemde voordelen, komt daar nog bij dat de werknemer direct al mede-eigenaar is en samen met de andere maat het beleid kan bepalen van de praktijk. Beleid waar hij over vijf jaar uiteraard ook de vruchten van kan plukken.

Bijkomend voordeel is dat hij voor de fiscus als ondernemer wordt gezien, met de daarbij behorende fiscale voordelen (o.a. zelfstandigenaftrek, startersaftrek en MKB-winstvrijstelling). Uiteraard zal deze samenwerking formeel vastgelegd moeten worden in een maatschapscontract. Let daarbij op de zaken die ik eerder in dit artikel over het maatschapscontract noemde. Voorwaarde is wel dat de eigenaar en werknemer elkaar kunnen vinden in het gezamenlijk runnen van de praktijk: kunnen loslaten en verantwoordelijkheid nemen.

Doorwerken na overdracht 1

Als de praktijkhoudster de praktijk wil overdragen, maar graag nog wel als fysiotherapeute haar vak wil blijven uitoefenen, bestaat de mogelijkheid dat zij na overdracht in loondienst treedt bij de opvolger. Zij kan dus besluiten om nu, op haar zestigste, de praktijk ineens over te dragen. Om daarna de komende vijf jaar als werkneemster in de praktijk te werken.

Het voordeel in deze situatie is dat zij de aankomende jaren op een prima manier de nieuwe eigenaar nog kan begeleiden en inwerken. Ik adviseer om in het op te stellen arbeidscontract qua beloning rekening te houden met dergelijke niet-patiëntgebonden werkzaamheden. Dit contract vormt onderdeel van de het totale overnameplan, waarin immers ook overeenstemming moet komen over bijvoorbeeld de overnamesom. Voorwaarde is dat de huidige eigenaar zich goed voelt in de nieuwe rol van werknemer.

Doorwerken na overdracht 2

Hier geldt hetzelfde als hiervoor genoemd, maar de huidige praktijkhoudster gaat de komende vijf jaar voor de praktijk aan de slag als zzp’er. Dat betekent dat zij niet in loondienst treedt, maar als zelfstandig onderneemster haar activiteiten uitvoert en een vergoeding ontvangt voor haar werkzaamheden (bijvoorbeeld een percentage van haar omzet). Zij kan dan gebruik blijven maken van de fiscale voordelen van het ondernemerschap.

In sommige gevallen is vooraf overeenstemming nodig van de belastingdienst. Immers, het moet vaststaan dat er geen (fictief) dienstverband aanwezig is. Is de fiscus akkoord, stel dan een contract op conform de modelovereenkomst zoals die op de site van belastingdienst te vinden is. Ook dit contract vormt onderdeel van de totale overnamedeal.

1% gerechtigheid

Een variant op het doorwerken na overdracht. De praktijkhoudster gaat, net als wat genoemd is onder de tweede variant, op haar zestigste een maatschap aan met de werknemer. Echter, zij wordt voor 1 procent mede-gerechtigd in de maatschap en de opvolger voor 99 procent. Ze spreken af dat over vijf jaar deze 1 procent overgaat naar de werknemer. Hier komen alle voordelen terug die ik in voorgaande varianten heb geschetst.

Ook is het mogelijk om de opvolger, gezien de gerechtigheid, een doorslaggevende stem te geven in beleidsbeslissingen. Ook hoeft er geen discussie met de fiscus plaats te vinden: de huidige praktijkhoudster is en blijft immers de komende jaren als ondernemer gezien worden. Zij ontvangt een vergoeding voor haar werkzaamheden (percentage van haar omzet) plus 1 procent van de overwinst. Laat ook hier alles vastleggen in een maatschapscontract.

Tijdig beginnen

Uit het bovenstaande blijkt maar weer dat een praktijkoverdracht de tijd nodig heeft. Begin daar dus ongeveer vijf jaar van te voren over na te denken. Dat verhoogt de kans op een soepele overdracht. En als er geen werknemers zijn, of er is geen interesse vanuit die kant, dan gelden bovenstaande alternatieven ook voor externe kandidaten.